Maar het accepteren van deze deal is bepaald geen daad van waanzin. Afgezien van het bevrijden van de gijzelaars uit een levende hel, was het doel van deze overeenkomst, net als bij veel van Netanyahu’s beslissingen van het afgelopen jaar, het creëren van de vrijheid van handelen die nodig is om te blijven vechten. Sinds 7 oktober heeft Netanyahu terecht gegokt dat een lange oorlog uiteindelijk Israël, een sociaal samenhangende moderne staat met een sterk leger en een krachtig geloof in zijn eigen voortbestaan, ten goede zou komen. De kosten van een lange oorlog zijn meer dan draaglijk gebleken. Na een jaar van strijd overtrof de Israëlische economie de grens van $10 miljard aan buitenlandse technologische investeringen en vestigde zij records voor de defensie-export. Het aantal geboorten steeg met 10%, een teken dat de samenleving verre van gedemoraliseerd is. De betrekkingen met landen als Ierland en Zuid-Afrika zijn stukgelopen, maar dit zijn niet bepaald grootmachten. Wat betreft de aanklachten van het Internationaal Strafhof tegen Netanyahu en voormalig minister van Defensie Yoav Gallant: het lijkt nu waarschijnlijker dat ze het ICC schade berokkenen dan Israël. Italië, Frankrijk en Polen hebben allemaal gezegd dat ze de arrestatiebevelen van de rechtbank niet zullen naleven, terwijl het bestraffen van de rechtbank een van de topprioriteiten op wetgevingsgebied is van het komende, door de Republikeinen geleide Congres.
Netanyahu verwachtte misschien dat een langdurig conflict, onderbroken door tijdige concessies, zijn eigen onvoorspelbare logica zou kunnen creëren, waardoor de IDF kansen zou krijgen om te grijpen wanneer de tijd rijp was.
Als dat werkelijk de bedoeling van Netanyahu was, lijkt het te hebben gewerkt. Israël viel Gaza pas eind oktober 2023 binnen, wachtend tot hoge Amerikaanse adviseurs arriveerden om de operatie te helpen plannen. De volgende maand bevrijdde een staakt-het-vuren-overeenkomst ongeveer de helft van de Hamas-gijzelaars en kocht Netanyahu genoeg krediet bij zowel Biden als liberale critici thuis om de oorlog tot diep in het volgende jaar voort te zetten. Halverwege 2024 hadden Netanyahu’s voortdurende dreigementen om de grensstad Rafah in Gaza binnen te vallen tot gevolg dat er een machtspositie ontstond op de VS, die zich tegen deze stap verzetten. De VS hebben maandenlang met de premier onderhandeld in de hoop hem uit te stellen – en terwijl ze wachtten om Rafah binnen te vallen, bouwde de IDF de Netzarim Corridor op en escaleerde haar aanvallen op Hezbollah in Libanon.
Toen Israël in het voorjaar van 2024 uiteindelijk de grens van Gaza met Egypte innam, verzekerde het zich van een strategische troef voor toekomstige onderhandelingen en voltooide het de totale omsingeling van de Hamas-troepen, waardoor mogelijkheden ontstonden om andere, meer bedreigende vijanden te bestrijden. Israël plaagde een groot deel van de zomer met een grondoperatie tegen Hezbollah in Libanon, greep het strategische initiatief en creëerde een nieuwe lange en onvermijdelijk vruchtbare reeks onderhandelingen met Israëls bondgenoten in Washington. Toen er uiteindelijk een invasie kwam, verloor Hezbollah bijna al zijn hogere commandanten, het grootste deel van zijn elite Radwan-troepenmacht en veel van zijn raketten, naast een overvloed aan ondergrondse forten en bijna evenveel strijders als er stierven tijdens de dertien jaar burgeroorlog in Syrië. Ook Syrië zelf was niet immuun voor deze aanpak. De val van het Assad-regime en de daaropvolgende vernietiging door Israël van de luchtverdediging van het land en het grootste deel van zijn conventionele militaire capaciteit, waren een stroomafwaarts gevolg van Netanyahu’s succes bij het gaande houden van de gevechten.
Met andere woorden, Netanyahu heeft veel gewonnen door zijn tijd af te wachten, zelfs toen hij bewees dat zowel de Israëliërs als hun leger een eens onvoorstelbare mix van snelle operaties op zeven verschillende fronten kunnen volhouden. Dat is uiteindelijk de reden waarom het staakt-het-vuren zijn land zou kunnen helpen: het geeft de premier de ruimte om zowel in eigen land als in Washington tijd te winnen om zijn volgende stap te plannen en uit te voeren.
In de eerste plaats draagt het staakt-het-vuren bij aan het oplossen van de ontevredenheid onder de Israëli’s. Velen geven Netanyahu de schuld van het lijden van de gijzelaars, vanuit de misplaatste maar begrijpelijke overtuiging dat hij veel eerder op verantwoorde wijze had kunnen instemmen met een gevangenenruil. Tegelijkertijd heeft de sociale spanning, veroorzaakt door de herhaalde mobilisatie van IDF-reserve-eenheden, een steeds bitterder debat aangewakkerd over de gedwongen dienstplicht van ultraorthodoxe Israëliërs, die grotendeels zijn vrijgesteld van militaire dienst. Zes weken van staakt-het-vuren zal de eerste keer in veertien maanden zijn dat Israël geen grootschalige grondoperaties heeft uitgevoerd, waardoor zowel het leger als de samenleving de broodnodige rust krijgen.
