Het is niet verwonderlijk dat Het luipaard schokte de aristocratische familieleden van Lampedusa toen het uitkwam, en verontwaardigde de bredere opinie op Sicilië. Het boek was duidelijk een aanklacht tegen het eiland en zijn geschiedenis. Leonardo Sciascia, destijds de grootste nog levende schrijver van Sicilië, viel het land op die gronden bitter aan. Als hij daar later op terugkwam, dan alleen omdat hij het met Lampedusa eens was geworden.
De auteur geloofde niet dat de dingen niet veranderden. Dat deden ze duidelijk, zelfs in de roman. De macht van de prins, en die van zijn klasse, glipt op talloze manieren weg. Zelf erkent hij in een beroemd gesprek met zijn biechtvader, pater Pirrone, dat de adel alleen maar uitstel van executie heeft veiliggesteld, en geen levensvatbare strategie heeft ontwikkeld voor overleving op de lange termijn. Na verloop van tijd stortte Mussolini de natie in een catastrofale oorlog, waar Lampedusa slechts terloops naar verwijst, in een terzijde over de in Pittsburgh gemaakte Amerikaanse bom die later het paleis waarin het bal plaatsvond verbrijzelt. Toen Lampedusa in de jaren vijftig aan het schrijven was, waren de laatste veroveraars van Sicilië de Anglo-Amerikanen geweest die in 1943 op het eiland waren geland, de nazi’s hadden uitgeroeid en zijn ouderlijk huis in Palermo aan stukken hadden geschoten.
Europa vandaag is Italië gisteren (en vandaag). Het continent, zo klaagde Henry Kissinger in 2019 tijdens een beleidsgebeurteniswas ‘uitgecheckt’ en leverde noch een voldoende financiële, noch een adequate intellectuele bijdrage aan de gemeenschappelijke defensie. Als het bij dit standpunt bleef, zou Kissinger dat ook doen gewaarschuwdzou het continent eindigen als een ‘strategisch aanhangsel van Eurazië’, van het Chinees-Russische kartel – in feite een kolonie.
Kissinger had de aanklacht gemakkelijk kunnen uitbreiden. Ten tijde van zijn opmerkingen probeerde de Europese Unie een gemeenschappelijke munt te voeren zonder een gemeenschappelijke staat of zelfs maar een gemeenschappelijk economisch beleid, waardoor een staatsschuldencrisis ontstond die de euro bijna vernietigde. Het had een gemeenschappelijk reisgebied zonder paspoort gecreëerd zonder de buitengrenzen goed te beveiligen, wat resulteerde in een ongekende migratiecrisis. Ondertussen verloor het continent snel zijn economische voorsprong aan de Indo-Pacific. Op het gebied van de veiligheid slaagde Europa er niet alleen niet in zich te mobiliseren tegen de ambities van Vladimir Poetin, maar vergrootte het zelfs zijn afhankelijkheid van Russische energie door de aanleg van een tweede pijpleiding door de Oostzee.
“Net als de Sicilianen van The Leopard verkiezen zij de rest van de vergetelheid boven de inspanning van actie.”
Sindsdien is de situatie verder verslechterd. Zelfs de grootschalige aanval van Poetin op Oekraïne leidde, hoewel deze de grootste Europese respons tot nu toe opleverde, niet tot een grote verandering. In feite beginnen sommige Europese landen, zoals Duitsland, zich terug te trekken van de sterke standpunten die zij vanaf het begin innamen. Veelgeprezen door Olaf Scholz Zeitenwende heeft zich daarmee aangesloten bij de lange lijst van keerpunten waar de Duitse (en Europese) geschiedenis niet in slaagde te keren. De regering van Scholz wilde de zaken net genoeg veranderen zodat ze hetzelfde konden blijven. In veiligheidstermen is het grootste deel van Europa nog steeds weinig meer dan een Amerikaanse kolonie, volledig afhankelijk van Amerikaanse militaire bescherming. Maar nu de oorlog in Oekraïne zijn ontknoping bereikt en de nieuwgekozen president Donald Trump dreigt de Amerikaanse defensieparaplu in te trekken, of op zijn minst opnieuw te onderhandelen, moet het continent ontwaken uit zijn diepe Siciliaanse slaap.
Als de Europeanen echt willen dat de zaken voor de helft hetzelfde blijven, met andere woorden: hun levensstandaard, veiligheid en territoriale integriteit behouden, zullen ze een aantal zeer verstrekkende veranderingen moeten doorvoeren. Zoals Britse en Amerikaanse waarnemers, inbegrepen de huidige auteur heeft er herhaaldelijk op gewezen dat er feitelijk twee opties zijn. Europa kan een volwaardige politieke unie vormen die alle hulpbronnen van het continent verenigt, naar het voorbeeld van het Verenigd Koninkrijk of de Verenigde Staten. Als alternatief kan het continent zichzelf opnieuw configureren als een lossere confederatie van soevereine natiestaten, die elk werkelijk toegewijd zijn aan hun eigen verdediging en aan de collectieve verdediging via de NAVO. Tot nu toe hebben de Europeanen geen van beide gedaan, niet omdat iemand hen tegenhoudt, maar omdat het wel zo is Het luipaard‘s Sicilianen geven de voorkeur aan de rest van de vergetelheid boven de inspanning van actie.
Hoogstwaarschijnlijk zullen noch de verkiezing van Donald Trump, noch de nijpende situatie in Oekraïne Europa daadwerkelijk uit zijn verdoving halen. Naarmate Rusland vooruitgang boekt, zullen de Europeanen eindeloze rozenkransen reciteren over de noodzaak om ‘in actie te komen’, maar ze zullen niet de noodzakelijke fundamentele hervormingen doorvoeren. De ijdelheid van Europa is sterker dan haar gevoel van strategische ellende. Net als het Sicilië van Lampedusa denkt het continent dat het al perfect is, en zeker veel superieur aan zijn Anglo-Amerikaanse docenten. Maar het idee dat de Europeanen maar een klein beetje moeten veranderen, zodat alles hetzelfde blijft, is een illusie. Terwijl het continent slaapt, zijn er dingen aan het veranderen, en zullen ze blijven veranderen, maar niet ten goede.
