Spread the love en help Indignatie
De triomf van Gisèle Pelicot. Ze weigerde om van haar menselijkheid te worden beroofd
Gisèle Pelicot Uiteindelijk benoemde Time Magazine Donald Trump tot Persoon van het Jaar 2024. Voorspelbaar, misschien — maar ook ironisch, omdat Trumps claim op die titel berust op zijn macht om een groep mensen te vertegenwoordigen. Hij is Persoon van het Jaar omdat hij zijn verkiezingscampagne zo gemakkelijk en instinctief bouwt op het belichamen en metonymisch vertegenwoordigen van een kenmerkende Amerikaanse geest.
Als de prijs gereserveerd zou zijn voor iemand die het meest opmerkelijk is in het vasthouden aan zijn individuele persoonlijkheid, zou Trump niet in de race zijn. In plaats daarvan zou de prijs gaan naar de vrouw die de meest extreme objectificatie die je je maar kunt voorstellen overleefde, en toch krachtig en dwingend zichzelf bleef: Gisèle Pelicot.
Deze week eindigt het proces tegen Gisèle’s echtgenoot Dominique , samen met die van 50 van de 75 mannen die hij filmde terwijl ze zijn vrouw verkrachtten. Gedurende de 10 jaar van dit groteske verraad, zou Dominique Pelicot Gisèle bewusteloos verdoven door haar te doseren met verpulverde kalmeringsmiddelen in eten of drinken, en vervolgens mannen die hij online ontmoette uitnodigen om haar seksueel te misbruiken.
Hij filmde de verkrachtingen van Gisèle Pelicoten legde ze nauwkeurig vast op zijn computer, samen met de namen van de verkrachters en obscene beschrijvingen van de daden. Zijn misdaden werden pas ontdekt nadat hij werd betrapt op het filmen onder de rok van een vrouw in een winkel, en de politie zijn harde schijf controleerde.
Tien jaar. Het is moeilijk om de omvang van het verraad te bevatten. De ontdekking heeft de familie Pelicot verwoest en schokgolven van afschuw in alle richtingen gestuurd. Er is al veel geschreven over de connectie met vrouwenhaat en de glibberige helling die pornografie volgt richting wreedheid, vooral als het eenmaal is opgepept door online concurrentie om kliks.
Vrouwen over de hele wereld delen een gevoel van verontwaardiging over het misbruik van Gisèle Pelicot. Maar hoewel de acties van Dominique Pelicot gelukkig niet alledaags zijn, vertegenwoordigt wat hij zocht in het ontwerpen van de schending van zijn bewusteloze vrouw een versterkt en geseksualiseerd patroon dat onze moderne wereld doordringt. De enige reden dat dit moeilijk te zien is, is dat dergelijk geweld vaker wel dan niet meer alledaags dan grotesk is.
Er is een kenmerkende vorm van geweld inherent aan het behandelen van mensen, dieren en de wereld als louter objecten, om ze te gebruiken voor onze eigen doeleinden. De filosoof Martin Heidegger karakteriseerde dit als een soort epistemologisch geweld dat hij Gestell noemde , meestal vertaald als “enframing”. Voor Heidegger vertegenwoordigde enframing veel meer dan een set tools of technieken, de essentie van technologie: een mindset waarin de wereld niet in zijn volledige wezen wordt aangetroffen, maar slechts een set bronnen die klaarstaan om te worden gebruikt.
Voor Heidegger was het een agressieve daad om de wereld op deze manier conceptueel opnieuw te ordenen. Hij noemde het een “challenging-forth”, die het vermogen van dat ding om volledig zichzelf te zijn uitwist.
Deze enframing, gecombineerd met de meer letterlijke framing van de camera, is wat de alomtegenwoordige objectivering produceert waar feministen al lang tegen protesteren in de porno-industrie als een vector voor geweld tegen vrouwen — zelfs als alle performers zeggen dat ze toestemming hebben gegeven. Per definitie heeft iemand die gefilmd of gefotografeerd wordt terwijl hij deelneemt aan seksuele handelingen geen relatie met jou, maar wordt hij gereduceerd tot een bron die jij kunt gebruiken. Het resultaat is een vorm van mediacontent die intieme objectivering en misbruik normaliseert, zelfs voordat je bij de vele misbruikende en uitbuitende praktijken van de industrie komt.
Want een van de tweede-orde-effecten is het normaliseren van een parodiërend model van relaties tussen de seksen, gepolariseerd tussen pure agency (meestal de mannelijke performer, die zijn vrouwelijke partner vaak onderwerpt aan gewelddadige of vernederende handelingen) en een psychisch geëvacueerde, lege passiviteit die nu wordt samengevoegd met “vrouwelijkheid”. Volgens dit model is vrouw-zijn geen onderscheidende manier om een menselijk persoon te zijn, maar een staat van radicale psychische leegte en depersonalisatie van of waarmee een relatie onmogelijk is.
En in de mate dat dit model vervolgens relaties en identificaties in de echte wereld vormgeeft, sluit het de mogelijkheid van een relatie verder uit. Vrouwen die gevangen zitten in dit model omarmen hun eigen objectificatie. De OnlyFans-pornoster Lily Phillips bijvoorbeeld, filmde zichzelf onlangs terwijl ze 14 uur lang oppervlakkig werd gegangbangd door 101 vreemden.
Phillips leek haar eigen ervaring als object te omarmen: ze vertelde YouTube-documentairemaker Josh Pieters dat ze “slechts goed was voor één ding”, dissocieerde zich voor een groot deel van de stunt en kon zich slechts ongeveer vijf van de mannen herinneren die seks met haar hadden gehad. Mannen worden ondertussen aangemoedigd om geweld en dominantie uit te voeren – of nog duisterdere verkenningen, zoals bij Pelicot en zijn medeverkrachters.
Andere mannen verheerlijken deze parodiërende vrouwelijkheid weer voor zichzelf, waarbij velen vervolgens beweren dat dit gewoon is wat vrouw-zijn inhoudt. De transgender-schrijver Andrea Long Chu kwam met dit argument , waarin hij stelde dat vrouwelijkheid betekent dat je jezelf omlijst: “elke psychische operatie waarbij het zelf wordt opgeofferd om ruimte te maken voor de verlangens van een ander”.
Chu erkent dat deze opvattingen en verlangens worden gevormd door porno, en verklaart: “mietjesporno heeft me trans gemaakt”. “Vrouwelijk” worden in deze zin vertegenwoordigt voor Chu een soort “zelfmoordextase” van psychische evacuatie: pure identificatie met je eigen omlijsting, metonymisch gerepresenteerd door “een open mond, een verwachtingsvolle kont, lege, lege ogen”.
Zelfs als deze manier van relateren zogenaamd consensueel is, roept het diepe onrust op. We hoeven alleen maar te kijken naar de ophef die Phillips’ stunt heeft veroorzaakt. Wat Phillips zelf betreft, zij beweerde dat het evenement haar fantasie was en dat ze ervan genoot — maar barstte daarna in tranen uit. Zelfs de mannen die opdoken om haar te gebruiken smeekten om verwantschap, zo meldde Phillips, maar werden snel weer weggestuurd. Zo strekte Phillips’ omlijsting van zichzelf zich zelfs uit tot de mannelijke deelnemers, waardoor een industriële lopende band van onpersoonlijke sporen ontstond voor het hongerige OnlyFans-camerakader.
Maar als dit schokkend lijkt, moeten we bedenken dat het misschien alleen de uitbreiding van deze logica naar mensen is die helemaal nieuw is. De industriële veehouderij heeft dieren als deze al een halve eeuw lang gekaderd en geobjectiveerd, waarbij levende wezens worden gezien als louter productie-eenheden. Zulke ongelukkige dieren leiden slechts korte, ellendige levens van angst en pijn, met weinig of geen ruimte voor natuurlijk gedrag, voordat ze op een andere lopende band worden afgeslacht.
Hetzelfde objectiverende principe is ook van toepassing op dieren die worden gebruikt als proefpersonen voor medische of andere experimenten: een praktijk die meestal plaatsvindt achter vele lagen van beveiliging, verduistering en nauwgezette cognitieve dissonantie, om de eenvoudige reden dat het, als het in het openbaar zou worden uitgevoerd, als monsterlijk zou worden herkend.
Het dichtst dat ik ooit bij deze wereld ben gekomen, was een tijdelijke baan in mijn twintiger jaren, als beheerder in een wetenschappelijk laboratorium van een universiteit waar proefpersonen op dieren werden onderzocht. De “BRU” of “Biological Resources Unit” werd altijd met gedempte stem op kantoor besproken; ik herinner me de sfeer tijdens een apenexperiment (ik zorgde ervoor dat ik de details niet leerde) als een onbeschrijfelijke, onderdrukte horror.
We wisten allemaal dat er iets vreselijks gebeurde, maar het was onmogelijk om dat te zeggen. We voelden allemaal de schending die gepaard ging met het “uitdagen” van een voelende primaat als louter ding — als “biologische hulpbronnen”, ontdaan van hun gevoel en gereduceerd tot bruikbare levende materie.
En als we terugdeinzen voor het gebruik van apen of andere proefdieren op deze manier, erkennen we terecht dat het een gruweldaad is om een mens in een hokje te plaatsen. Die totalitaire regimes waarvan het politieke project de reductie van politieke gevangenen of etnische outgroups tot slaven, dingen, gebroken geesten, louter “hulpbronnen” of lijken inhield, roepen terecht de term “kwaad” op; misschien nergens grimmiger dan in nazi-Duitsland.
De Oostenrijkse filosoof en Holocaust-overlevende Viktor Frankl heeft bijvoorbeeld zijn eigen ervaring beschreven van de grondigheid waarmee de concentratiekampen werden ontworpen om het vermogen van gevangenen om zichzelf als mensen te zien in plaats van als dingen, te ondermijnen. En in de laboratoria van Josef Mengele werden gevangen mensen gevivisecteerd als louter “biologische hulpbronnen”. Als de technologische mentaliteit een hart van duisternis heeft, dan is dat zeker de kern ervan.
“Als we terugdeinzen voor het gebruik van apen of andere proefdieren op deze manier, erkennen we terecht dat het een gruweldaad is om een mens in de val te lokken.”
Het is niet mijn bedoeling om een directe morele gelijkwaardigheid te claimen tussen bio-industrie, vivisectie, concentratiekampen en de misdaden van Dominique Pelicot en zijn medeverkrachters. Maar het type geweld is in al deze gevallen hetzelfde, al verschilt het in mate en in hoezeer het cultureel wordt getolereerd. In elk geval wordt er een soort waarde onttrokken aan levende wezens — een waarde die vrijkomt door het negeren, opzettelijk eroderen of chemisch onderdrukken van dat bewustzijn en het weigeren van wat de filosoof Martin Buber een “ik/jij”-relatie zou noemen , ten gunste van een “ik-het”-relatie waarin er alleen het handelende zelf en het object zijn.
Zodra ze op deze manier als een “het” worden ingelijst, houden in de bio-industrie gefokte varkens op varkens te zijn, met hun eigen instincten en gedragingen, en worden ze slechts potentiële kilo’s vlees. Apen worden “biologische hulpbronnen”. Een vrouw Gisèle Pelicot wordt een seksspeeltje. Een vrouw – 38 jaar getrouwd, met alle rijkdom, complexiteit en het vertrouwen dat in die tijd is opgebouwd – wordt een onbewust ding, dat door vreemden wordt gebruikt.
En wat misschien wel het meest verontrustend is aan de zaak Pelicot, is hoe duidelijk het laat zien dat voor sommigen dit geweld zelf het punt is. Voor dat laboratorium werd het gebruik van de aap als ding gezien als een ongelukkige noodzaak in onderzoek. We kijken weg van de bio-industrie als een betreurenswaardige afweging voor betaalbare proteïne.
Maar Dominique Pelicot legt de realiteit bloot dat voor sommigen het afsluiten van relaties en het reduceren van een “jij” tot een “het” geen middel is om een doel te bereiken, maar het doel zelf, met zijn eigen opwindende lading van macht en plezier. Als Mengele’s laboratoria een duister hart vertegenwoordigen voor de technologische mindset, dan moeten dit zeker zijn koude lendenen zijn.
Tegenover deze morele economie van liefdeloze schending ligt het buitengewone heldendom van Gisèle Pelicot in het verwerpen van de framing en haar eigen enframing. Tijdens het proces hield ze vast aan haar eigen menselijke persoonlijkheid. Ze weigerde anoniem te blijven. Ze stond erop dat alle video’s van haar verkrachting afgespeeld moesten worden en dat haar verkrachters haar onder ogen moesten komen. En ze vertelde verslaggevers : “Als je verkracht wordt, is er schaamte, en het is niet aan ons om schaamte te hebben, het is voor hen.”
De monsterlijke misdaad van Dominique Pelicot, en van de mannen die zich bij hem aansloten, was om Gisèle Pelicots ontmenselijking te ontwerpen voor hun eigen seksuele genot: haar chemisch reduceren tot de pure passiviteit en cognitieve vernietiging die vereist zijn voor parodiërende “vrouwelijkheid” op het Andrea Long Chu-sjabloon. Ze probeerden van haar een ding te maken.
Het was een diepgaand kwaad, en hun straf is rijkelijk verdiend. Maar Gisèle Pelicot wilde niet in een hokje worden geplaatst. Ze wilde niet tot een ding worden gemaakt. Ze overleefde haar schending; ze stond erop gezien te worden; ze blijft een trotse mens. Wat ze heeft doorstaan, is onvoorstelbaar. Dat ze heeft doorstaan, terwijl ze volledig een persoon bleef, is haar triomf.
