Jeanette Jara (geboren in 1974) won de Chileense voorverkiezingen van de vier belangrijkste linkse politieke stromingen, gehouden op 29 juni 2025.
Met 60% van de stemmen versloeg Jara Carolina Toha van de Democratische Socialistische Partij (28%), Gonzalo Winter van het Breed Front (9%) en Jaime Mulet van de FRVS, een fusie van de Groenen en de Progressieven (2%).
In november zal Jara de coalitie Eenheid voor Chili leiden bij de presidentsverkiezingen, waar ze het opneemt tegen de rechtse kandidaat Evelyn Matthei (geboren in 1953) van de Onafhankelijke Democratische Unie (UDI), of José Antonio Kast (geboren in 1966) van de Republikeinse Partij, of beiden als ze het niet eens kunnen worden over één kandidaat.
Als zowel Matthei als Kast in de race blijven, zullen ze de rechtse stemmen uiteraard verdelen en Jara een historische kans bieden om de verkiezingen als communist te winnen. Dit is nog nooit eerder in de Chileense geschiedenis gebeurd. Als Matthei en Kast besluiten de een of de ander te steunen en alle rechtse stemmen te krijgen, lijkt het erop dat links niet zal winnen. Maar november is nog ver weg en de vreugde over Jara als kandidaat van de coalitie Eenheid voor Chili is duidelijk zichtbaar. De festiviteiten op 29 juni duurden tot diep in de nacht, met de vlaggen van de verschillende linkse groeperingen die hoog wapperden.
Jara maakte deel uit van de regering van Gabriel Boric, die in 2022 aantrad. Sinds maart 2022 was Jara minister van Arbeid en Sociale Zekerheid onder Boric. In april van dit jaar trad hij af om zich namens de Chileense Communistische Partij kandidaat te stellen voor de presidentsverkiezingen. Dit was de eerste keer dat een communist een ministerspost bekleedde in Chili sinds de militaire staatsgreep van Augusto Pinochet tegen de regering van Salvador Allende (1970-1973); tijdens Allendes regering waren de communistische ministers Orlando Millas (Financiën) en Luis Figueroa Mazuela (Arbeid en Sociale Zekerheid).
Vóór de verkiezingen die Boric aan de macht brachten, hadden we hem ontmoet en hij vertelde ons dat zijn belangrijkste prioriteit de pensioenhervorming was. Het was geen verrassing dat hij zich tot Jara wendde om deze hervorming in zijn regering door te voeren.
Zij was tussen 2016 en 2018 onderminister van Sociale Ontwikkeling (MDS) in de regering van sociaaldemocrate Michelle Bachelet (enorm populair in Chili vanwege haar presidentschap tussen 2006 en 2010 en tussen 2014 en 2018, een vertrouweling van Jara en de waarschijnlijke volgende secretaris-generaal van de Verenigde Naties). Pensioenhervormingen zijn zeer complex, verscheurd tussen de neoliberale beloften van financiële instellingen binnen de regering en de moeilijkheden van budgettaire berekeningen gebaseerd op lage belastinginkomsten.
Jara’s poging tot pensioenhervorming moest worden opgebouwd door middel van concessies en coalities, wat natuurlijk het radicale potentieel ervan verzwakte. Maar ondanks dit alles verhoogde de pensioenhervorming de werkgeversbijdragen met nog eens 7%, versterkte het gegarandeerd universeel pensioen, zorgde voor substantiële gendergelijkheid en versterkte de regulering van de pensioensector. Een marxist zal niet tevreden zijn met iets dat verder gaat dan het afschaffen van particuliere financiering van pensioenregelingen, maar Jara moest werken binnen de haar gegeven voorwaarden, die slechts een paar grote hervormingen mogelijk maakten in plaats van iets revolutionairs.
Toen Jara’s overwinning in de voorverkiezingen al zeker was, feliciteerde haar voormalige baas, president Boric, haar en zei: “Wat ons te wachten staat, zal niet gemakkelijk zijn, maar Jeannette weet hoe moeilijk het is. Laten we nu allemaal samenwerken voor eenheid, om de meerderheid van onze landgenoten te verenigen en door te gaan met het bouwen aan een rechtvaardiger, veiliger en gelukkiger land.” Boric zei ook dat Jara een betere president zou zijn dan hij was.
De zware strijd is gegarandeerd, maar Boric heeft gelijk: Jara weet hoe moeilijk het is. Geboren in Conchalí, ten noorden van Santiago, uit linkse ouders – haar vader, Sergio Jara, een industrieel monteur, en haar moeder, Jeannette Román, een huisvrouw met vijf kinderen – sloot Jara zich op veertienjarige leeftijd aan bij de Jonge Communisten, de minimumleeftijd om lid te worden.
Ze trouwde op haar negentiende en werd weduwe op haar eenentwintigste, wat een zware klap was voor deze jonge vrouw. “Het was een zeer lange rouwperiode”, zei Jara. Maar dat hield haar niet tegen. In 1997 werd ze voorzitter van de Studentenfederatie van de Universiteit van Santiago (Feusach) en leidde ze een reeks studentenstakingen tegen het presidentschap van Eduardo Frei (1994-2000).
In 1999 sloot Jara zich aan bij de Communistische Partij en toen ze een paar jaar later door de krant El Siglo werd geïnterviewd , zei ze over haar generatie communisten: “Wij zijn conservatieven. Het ontbreekt ons aan politieke durf en instinct. We moeten laten zien dat onze meningen divers zijn. Links mag niemand worden afgewezen omdat hij voor een guanaco [een oproervoertuig] staat.”
Jara’s stijl, zijn natuurlijkheid op Instagram bijvoorbeeld, heeft hem een grote schare volgers opgeleverd. Terwijl hij in zijn keuken oploskoffie zette en sprak over de overleden communistische leider Gladys Marín, zette zijn tegenstander Carolina Tohá Boliviaanse koffie in een cafetière en sprak hij over Trumps invoerrechten. Kasts vader, Michael Kast Shindele, vluchtte in de jaren vijftig uit Duitsland om denazificatie te ontlopen.
Hij was luitenant in de Wehrmacht en lid van de nazipartij. Toen Michael Kast in Chili aankwam, voegde hij zich bij zijn familie en werd hij zeer rijk, aanvankelijk met een worstfabriek. Zijn zoon, de politicus, verloochent zijn vader niet en heeft zelfs opvattingen die vergelijkbaar zijn met de ideologie die hem in zijn greep had.
Matthei is niet zo extremistisch als Kast en positioneert zich als een meer liberale figuur, in een poging Jara te besmetten met de negativiteit rond het communisme in de Chileense samenleving. Net als Kast heeft Matthei een vader die een uitdaging vormt voor zijn dochter. Fernando Matthei Aubel, de zoon van een Duitse soldaat die was opgeleid door de Amerikaanse luchtmacht, keerde na de staatsgreep van 1973 terug naar Chili om generaal te worden.
Tijdens de dictatuur zou generaal Matthei het bacteriologische wapentestprogramma tegen politieke gevangenen hebben geleid. Zijn dochter, Evelyn, sloot zich in de latere jaren aan bij de regering van de militaire dictatuur om het pensioenstelsel te privatiseren. In 2024 beschreef The Economist haar als “de vrouw die de Chileense contrarevolutie zal leiden”. Hoewel Matthei haar extremisme probeert te verbergen, verklaarde ze onlangs dat sterfgevallen tijdens de militaire dictatuur onvermijdelijk waren.
De verkiezingen zouden dus kunnen worden uitgevochten tussen Jara, een hardwerkende communist die een sociaal pensioenstelsel wil opbouwen, en Matthei, die tijdens een militaire dictatuur werkte aan de privatisering van het pensioenstelsel. Als de keuze zo eenvoudig was, zouden er geen echte verkiezingen zijn. Maar de komende maanden zullen de media vol staan met halve waarheden en regelrechte leugens. Jara’s eerste strijd zal tegen de perceptie zijn: de media hebben haar al fel aangevallen omdat ze communist is; Jara zal het anticommunisme in Chili, dat tijdens de dictatuur werd aangewakkerd, moeten terugdraaien.
Als Jara wint, wordt zij de eerste communist die president van Chili wordt.
Indignatie wordt uitsluitend gefinancierd door de vrijgevigheid van haar lezers.
