Het bezoek van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky aan het Witte Huis is niet volgens plan verlopen – in ieder geval niet volgens zijn plan. Er waren buitengewone taferelen toen een persconferentie tussen Zelensky en Trump ontaardde in bitterheid, waarbij de Amerikaanse president zijn tegenhanger luidkeels uitschold, die hij ervan beschuldigde “te gokken met de Derde Wereldoorlog”.
“Je maakt een deal of we zijn eruit,” zei Trump tegen Zelensky. Zijn vicepresident, JD Vance, deed ook mee en beschuldigde de Oekraïense president ervan “te procederen voor de Amerikaanse media” en zei dat zijn aanpak “respectloos” was. Op een gegeven moment vroeg hij Zelensky: “Heb je ook maar één keer dankjewel gezegd?”
Aanwezige verslaggevers beschreven de sfeer als verhit met stemmen van zowel Trump als Vance. De New York Times zei dat de scène “een van de meest dramatische momenten was die zich ooit in het openbaar in de Oval Office afspeelde en de radicale breuk tussen de Verenigde Staten en Oekraïne onderstreepte sinds Trump aantrad”.
What just happened in the Oval Office was nothing short of remarkable. What began with questions about security guarantees for a ceasefire with Ukraine turned into an angry shouting match between Trump, Vance and Zelensky. Trump was fuming, ending with, “We have empowered you to…
— Kaitlan Collins (@kaitlancollins) February 28, 2025
Onderliggend aan de boze uitwisselingen waren meningsverschillen tussen de Trump-regering en de Oekraïense regering over de zogenaamde “mineralendeal” die Zelensky zou ondertekenen. De deal leek meer op een memorandum van overeenstemming dat verschillende belangrijke kwesties laat die later moeten worden opgelost. Er wordt aangeboden om een zogenaamd “wederopbouwinvesteringsfonds” op te richten , dat gezamenlijk eigendom is van en wordt beheerd door de VS en Oekraïne.
In het voorgestelde fonds zal 50% van de opbrengsten van de exploitatie van “alle relevante natuurlijke hulpbronnen van de Oekraïense overheid (ongeacht of deze direct of indirect eigendom zijn van de Oekraïense overheid)” en “andere infrastructuur die relevant is voor natuurlijke hulpbronnen (zoals terminals voor vloeibaar aardgas en haveninfrastructuur)” worden gestort.
Dit betekent dat private infrastructuur – waarvan een groot deel in handen is van de rijke oligarchen van Oekraïne – waarschijnlijk onderdeel van de deal zal worden. Dit kan de spanning tussen Zelensky en een aantal zeer machtige Oekraïners verder vergroten.
Ondertussen zijn de Amerikaanse bijdragen minder duidelijk gedefinieerd. De inleiding van de overeenkomst maakt duidelijk dat Oekraïne al geld verschuldigd is aan de VS. De allereerste paragraaf merkt op dat “de Verenigde Staten van Amerika aanzienlijke financiële en materiële steun aan Oekraïne hebben verleend sinds de grootschalige invasie van Oekraïne door Rusland in februari 2022”.
Volgens Trump bedraagt dit bedrag US$350 miljard (£278 miljard). Het werkelijke bedrag, volgens de Ukraine Support Tracker van het Kiel Institute for the World Economy , is ongeveer de helft daarvan.
Westerse en Oekraïense analisten hebben er ook op gewezen dat er mogelijk minder en minder toegankelijke minerale en zeldzame aarden afzettingen in Oekraïne zijn dan momenteel wordt aangenomen . De werkramingen zijn grotendeels gebaseerd op gegevens uit het Sovjettijdperk .
Ook wij hebben jou steun nodig in 2025, gun ons een extra bakkie koffie groot of klein.
Dank je en proost?
Wij van Indignatie AI zijn je eeuwig dankbaar
Omdat in het ontwerp werd bepaald dat details over eigendom, bestuur en activiteiten in een toekomstige fondsovereenkomst moesten worden vastgelegd, werden verdere onderhandelingsrondes onvermijdelijk geacht.
Intentieverklaring
Vanuit een Oekraïens perspectief had dit meer als een kracht dan als een zwakte gezien moeten worden. Het geeft Kiev de kans om in toekomstige onderhandelingsrondes tot meer bevredigende voorwaarden te komen. Zelfs als er slechts marginale verbeteringen zullen zijn, houdt het de VS gevangen in een proces dat over het geheel genomen gunstig is voor Oekraïne.
Neem het voorbeeld van veiligheidsgaranties. De conceptovereenkomst biedt Oekraïne niets wat ook maar in de buurt komt van NAVO-lidmaatschap. Maar het merkt op dat de VS “de inspanningen van Oekraïne steunt om veiligheidsgaranties te verkrijgen die nodig zijn om een duurzame vrede te bewerkstelligen”, en voegt daaraan toe: “Deelnemers zullen proberen alle noodzakelijke stappen te identificeren om wederzijdse investeringen te beschermen.”
Het belang hiervan mag niet worden overdreven. Op zijn minst is het een uiting van intentie van de VS die tekortschiet in veiligheidsgaranties, maar de VS nog steeds een belang geeft in het voortbestaan van Oekraïne als onafhankelijke staat.
Maar het is een belangrijk signaal, zowel in termen van wat het doet als wat het niet doet – een signaal aan Rusland, Europa en Oekraïne.
Trump voorziet niet dat de VS Oekraïne “verdergaande veiligheidsgaranties” zal geven. Hij lijkt te denken dat deze garanties door Europese troepen kunnen worden geboden (het Kremlin heeft al twijfels geuit over dit idee).
Maar dit betekende niet dat het idee helemaal van tafel was. Integendeel, omdat de Amerikaanse toezegging zo vaag is, geeft het Trump invloed in alle richtingen — als hij en Zelensky een weg vooruit vinden, wat allerminst zeker is.
Hij kan het gebruiken als een wortel en een stok tegen Oekraïne om gunstigere voorwaarden te krijgen voor Amerikaanse rendementen uit het wederopbouwinvesteringsfonds. Hij kan het gebruiken om Europa te pushen tot meer beslissende actie om de defensie-uitgaven op te voeren door elke Amerikaanse bescherming van Europese vredeshandhavers afhankelijk te maken van een eerlijkere lastenverdeling in de NAVO. Maar de ruzie in het Witte Huis heeft waarschijnlijk ook nog meer schade toegebracht aan de transatlantische relatie. De meeste Europese leiders hebben zich weer achter Zelensky geschaard , maar er is nu een zeer reële kans dat Trump zowel Europa als Oekraïne in de steek zal laten wanneer hij een deal sluit met Poetin.
En hij kan de Russische president, Vladimir Poetin, laten weten dat de VS het serieus meent met het sluiten van een deal – en dat hogere Amerikaanse economische belangen in Oekraïne en de aanwezigheid van bedrijven op de grond Amerikaanse consequenties zouden hebben als het Kremlin een toekomstige vredesovereenkomst verbreekt en de vijandelijkheden hervat. Dit argument heeft echter veel van zijn geloofwaardigheid verloren na de schreeuwpartij tussen Trump en Zelensky.
Dat deze berekeningen uiteindelijk zullen leiden tot het “vrije, soevereine en veilige Oekraïne” dat de overeenkomst voor ogen heeft, is niet vanzelfsprekend.
Maar voorlopig roept het zeer openbare meningsverschil tussen de partijen over de tekortkomingen en vaagheid van de deal op belangrijke punten – en het zeer openbare meningsverschil tussen de partijen over hoe verder te gaan – de vraag op of Zelensky meer heeft vergokt dan alleen de mineralen van zijn land.
