In de daaropvolgende tien jaar vormden Saoedi-Arabië en andere olieproducerende landen de OPEC en demonstreerden hun collectieve macht met het olie-embargo van 1973 tegen de VS en andere bondgenoten van Israël tijdens de Jom Kipoeroorlog. Het was tijdens deze periode dat JR Ewing in Television Land een huursoldaat inhuurde genaamd BD Calhoun om olievelden in het Midden-Oosten op te blazen.
Maar in de echte wereld won het buitenlandse staatskapitalisme het van het Amerikaanse particuliere kapitalisme. Tegenwoordig wordt driekwart van de oliereserves in de wereld gecontroleerd door nationale oliemaatschappijen die eigendom zijn van de staat. De grootste, door inkomstenzijn twee Chinese bedrijven: het Saudische Saudi Aramco, het Russische Rosneft, het Braziliaanse Petrobras en de Indiase Indian Oil Corporation (IOCL). Het volstaat te zeggen dat Amerika niet concurreert.
“Tegenwoordig wordt driekwart van de oliereserves in de wereld gecontroleerd door nationale oliemaatschappijen die eigendom zijn van de staat.”
Vandaag Landman serie, zoals de herhaling van het presidentschap van Trump, speelt zich af in een tijdperk waarin hightech hydraulisch breken – het gebruik van enorme hoeveelheden water om ‘schalieolie’ en ‘schaliegas’ weg te spoelen – de Amerikaanse fossiele brandstof heeft getransformeerd industrie en de wereldmarkt. Maar de geopolitiek beheerst nog steeds het olieveld. Meer dan 80% van de oliereserves in de wereld is dat wel gecontroleerd door de 13 leden van de OPEC, die 40% van alle ruwe olie en 60% van de mondiale aardolie-export produceert. En die leden van de OPEC – samen met hun uitgebreide groep OPEC+dat in 2016 werd opgericht, is niet bang om zijn spieren te buigen. Nadat sancties waren opgelegd aan OPEC+-lid Rusland na de invasie van Oekraïne en China geholpen Moskou door Saoedi-Arabië te vervangen door Rusland als grootste buitenlandse bron van ruwe olie.
Ondertussen blijft pijplijnpolitiek ook geopolitiek. Kort nadat president Biden had beloofd ‘een einde te zullen maken’ aan de Nord Stream 2-aardgaspijpleiding als Rusland Oekraïne zou binnenvallen, maakten explosies de onderzeese pijpleiding in september 2022 onbruikbaar. Washington en aanverwante NAVO-regeringen beweerden voor een raadsel te staan; afgelopen augustus echter De Wall Street Journal meldde dat de sabotage werd uitgevoerd door Oekraïense saboteurs. Rond dezelfde tijd, de Chinese regering beweerde dat een onder Hongkongse vlag varend schip in de Oostzee een cruciale pijpleiding in de Oostzee tussen Estland en Finland had vernietigd. Het was, onnodig te zeggen, “per ongeluk”. Wijlen JR Ewing lacht ongetwijfeld ergens. Trump daarentegen zeker niet.
Want naast het omgaan met staatsoliemaatschappijen en de veranderende allianties van onze nieuwe Koude Oorlog, kan de komende president ook weerstand verwachten van binnenuit de olie-industrie en de investeringswereld. Het American Petroleum Institute, de belangrijkste olie- en gaslobby, verzet zich tegen het dreigement van Trump om tarieven van 25% op te leggen aan de import uit Canada en Mexico, inclusief de import van energie. Elders is het onwaarschijnlijk dat de grote oliemaatschappijen, die afhankelijk zijn van delicate internationale deals, de cowboydiplomatie van Trump zullen goedkeuren, inclusief zijn bedreiging om tarieven op te leggen aan de EU als zij er niet in slaagt meer olie en gas uit de VS te kopen.
Toch lijkt Trump dit niet te onderkennen, verklaren in plaats daarvan dat “als ze zichzelf failliet laten gaan, het mij geen moer kan schelen”. Sterke woorden weliswaar, maar die voorbijgaan aan het feit dat zelfs de president van de Verenigde Staten particuliere oliemaatschappijen niet kan dwingen de boringen op te voeren.
