In feite zijn deze punten waarschijnlijk met elkaar verbonden. Vurig LHBT+-activisme lijkt een quasi-religieuze functie te vervullen in een overwegend seculiere wereld – met zijn heilige teksten en gezangen, toewijding aan het dualisme tussen ziel en lichaam, en obsessie met de wederopstanding in een nieuw leven. Maar misschien net zo belangrijk als de afwezigheid van religieuze doctrine is de daarmee gepaard gaande vermindering van rituelen in het moderne leven – dat wil zeggen een gestructureerde, herhaalbare ceremoniële handeling met een vertrouwd formaat, gevormd door traditie. Het ceremoniële aspect van TDoR, dat jaarlijks wordt herhaald, lijkt een tijdje te hebben bijgedragen aan het opvullen van die leemte.
Denk eens aan de huwelijksdienst: niet langer een voorspelbaar ritueel, het is in een miljoen stukjes gehackt door individualisten met een hoge status, op zoek naar een gebeurtenis die hun koppel werkelijk ‘representeert’. Dat vertelde actrice Rebecca Hall De waarnemer afgelopen weekend dat haar bruiloft een opzettelijk geïmproviseerde aangelegenheid was, waarbij een vriendin ‘verkleed als weerwolf uit de struiken sprong’ om een lied van The Smiths te zingen, en een andere ‘iedereen naar de vijver riep terwijl een bloedmaan opkwam en gaf ze een kaars om vast te houden”. Hall vatte samen: “Het ging erom te zeggen: ‘Dit is onze wereld, dit zijn onze mensen en we zullen onszelf precies definiëren zoals we dat willen’.”
Ook zijn er honderden bronnen op internet te vinden over hoe je de perfecte gepersonaliseerde ceremonie kunt schrijven. Eén ‘professionele geloftenschrijver’ adviseert kordaat Mode lezers om “Praat met uw partner aan en vat uw liefdesverhaal kort samen, communiceer eigenschappen die u bewondert aan uw partner, beschrijf wat u waardeert aan uw relatie, noteer drie tot zes specifieke beloften en sluit af met hoe u uw toekomst samen voor ogen heeft.” Wanneer een huwelijksceremonie een begeleidende PowerPoint nodig heeft, begin je je af te vragen wat er zo erg mis was met het Book of Common Prayer.
“Wanneer een huwelijksceremonie een begeleidende PowerPoint nodig heeft, begin je je af te vragen wat er zo erg mis was met het Book of Common Prayer.”
Omdat georganiseerde religie al eeuwenlang het belangrijkste middel is om rituelen in ons leven te brengen, is het niet verrassend dat beide zich tegelijkertijd terugtrekken. Doopfeesten, die toch al uit de mode waren, kregen een extraatje blazen door kerksluitingen tijdens de lockdown en moeten nog herstellen. Aan de andere kant van de levenscyclus hebben we nu geïndividualiseerde begrafenissen, waarbij deelnemers dingen moeten doen zoals het dragen van felle kleuren en hun best moeten doen om niet te snikken door Another One Bites the Dust van Queen. En tussen de grote levensgebeurtenissen door zijn we de oud-christelijke rituelen grotendeels kwijtgeraakt: de zondag als rustdag; De vastentijd als een tijd van vasten en bezinning; Advent als tijd van vooruitkijken. Pasen is nu vooral voor kinderen, en elk jaar in december is er een golf van media die de deugden van het vieren van Kerstmis verheerlijkt alleen of anderszins “doe het op jouw manier”.
In zijn overtreffende trap boek De verdwijning van rituelenbeschrijft filosoof Byung-Chul Han de stabiliserende rol die rituelen vroeger speelden in menselijke samenlevingen, onafhankelijk van hun religieuze waarde. Ze zouden het verstrijken van de tijd een structuur geven en fungeren als een geruststellend antwoord op de angstaanjagende observatie van Heraclitus dat niemand ooit twee keer in dezelfde rivier stapt. Herhaling en de herkenning van bekende woorden en voorwerpen, die steeds opnieuw worden ontmoet naarmate een bepaalde ceremonie zich ontvouwt en herhaalt, zouden beschutting bieden tegen de uitputtende stortvloed van onsamenhangende ervaringen en willekeurige stukjes informatie. Het leven zou een betekenisvolle vorm krijgen. En door woorden te reciteren en handelingen uit te voeren die je niet persoonlijk hebt uitgevonden, maar alleen hebt geërfd, kun je uitrusten van de narcistische eisen van zelfcreatie, en tegelijkertijd een blijvend gevoel van verbondenheid ervaren met degenen die eerder precies dezelfde rituelen hadden beoefend. Jij.
De nadruk die het neoliberalisme legt op de onophoudelijke consumptie van nieuwe en voorbijgaande dingen – aankopen, ervaringen, stukjes informatie, identiteiten, ikken – ontmoedigt een dergelijke onopvallende herdenking. In deze context bezien lijkt het niet zo vergezocht om te denken dat we in de jaarlijkse theatrale optredens van TDoR, en misschien ook in zaken als de jaarlijkse Pride-parades, een heimelijke hunkering naar oudere, stabielere levensritmes kunnen ontdekken. Verder bewijs voor de vervolging omvat veel sentimentele verwijzingen in LHBTQ+-kringen naar “transformers” En “transouderlingen”een praktijk die net zo belachelijk hyperbolisch is als TDoR en toch misschien ook een verlangen verraadt bij spiritueel gederacineerde mensen naar een oprechte verbinding met het verleden.
