Premier Dick Schoof laat zich volgende week niet naar de EU-top sturen met de opdracht om tegen plannen voor Europese herbewapening te stemmen. De drie coalitiepartijen PVV, NSC en BBB eisten dat eerder deze week wel van de partijloze premier via een Kamermotie.
Premier Schoof overlegt donderdagmiddag op het ministerie van Algemene Zaken verder met de coalitie over de ontstane situatie. Er wordt gezocht naar een bezweringsformule die recht doet aan de weerzin binnen de coalitie tegen gemeenschappelijke Europese leningen, zonder dat premier Schoof gedwongen wordt om alsnog tegen (de vorige week al in grote lijnen goedgekeurde) Europese plannen te stemmen.
Meerdere bronnen bevestigen dat Schoof niet uit de voeten kan met de zogenoemde motie-Eerdmans, die deze week werd aangenomen met steun van PVV, NSC en BBB. Daarin wordt Schoof opgeroepen om tegen de gekozen financiering van de Europese herbewapeningsplannen te stemmen en een opt-out te bedingen.
ReArm Europa
De partijloze premier kwam door de motie terecht in een lastig parket. Hij schaarde zich vorige week donderdag tijdens een ingelaste EU-top samen met alle andere regeringsleiders juist achter de plannen van de Europese Commissie om 800 miljard euro vrij te spelen voor defensie-investeringen in Europa.
Hoewel de definitieve voorstellen pas volgende week donderdag tijdens een EU-top voorliggen, heeft Schoof ingestemd met de contouren van het ReArm Europa-plan. Landen hoeven op grond van dat plan geen rekening te houden met de Europese begrotingsregels bij extra defensie-investeringen. De Europese Commissie wil daarnaast zelf 150 miljard gaan lenen voor een nieuw Defensiefonds. De reserves van het EU-budget worden daarbij als waarborg gebruikt. De leningen worden vervolgens weer doorgeleend aan individuele lidstaten als die daar behoefte aan hebben.
Ook wij hebben jou steun nodig in 2025, gun ons een extra bakkie koffie groot of klein.
Dank je en proost?
Wij van Indignatie AI zijn je eeuwig dankbaar
De door coalitiepartijen PVV, NSC en BBB gesteunde motie-Eerdmans keert zich met name tegen dat laatste onderdeel. Volgens die partijen had Schoof op de hoogte moeten zijn van hun bezwaren tegen gemeenschappelijke leningen en niet al zijn ja-woord mogen geven. Bij PVV, NSC en BBB speelt verder mee dat ze vorige week ook al werden verrast door het besluit van Schoof om, net als in 2025, Oekraïne in 2026 weer 3,5 miljard euro steun te geven. Hij zou dat onvoldoende hebben overlegd.
Zeker bij PVV, NSC en BBB bestaat het idee dat Schoof rond de Oekraïnecrisis te veel ruimte neemt. De partijen willen dat de premier meer rekening houdt met de wensen van zijn coalitie.
Broze coalitie
Hoewel de verhoudingen in de coalitie broos zijn en de gebrekkige onderlinge communicatie voortdurend tot een onvoorziene conflicten leidt, was de verwachting donderdagmiddag niet dat er nu een kabinetscrisis dreigt. Dat komt ook omdat er in Europa al een meerderheid is voor het ReArm-plan. Een tegenstem van Nederland zal daar niks maar aan veranderen – er is in dit geval geen vetorecht.
Meerdere coalitiebronnen verwachten niet dat Schoof gedwongen zal worden om volgende week donderdag tegen het Europese plan te stemmen. Zijn internationale positie zou daarmee te zeer ondermijnd worden. Wel zal Schoof nadrukkelijker de Nederlandse afkeer van gemeenschappelijke leningen duidelijk moeten maken, zo valt te horen. Het blijft alleen onduidelijk of de hele coalitie met zo’n oplossing kan leven.
Om 5 uur wordt het overleg tussen premier Schoof en de coalitie hervat. Als dat positief afloopt, zal de premier een brief naar de Tweede Kamer sturen over hoe het kabinet zal omgaan met de motie-Eerdmans.
