Spread the love en help Indignatie
Europese leiders zien Donald Trumps terugkeer naar het Witte Huis als een aanzet tot de onafhankelijkheid van het continent, te midden van de mogelijke verzwakking van een partnerschap dat de wereld het grootste deel van de vorige eeuw heeft gevormd. “We kunnen niet elke vier jaar op Amerikaanse kiezers vertrouwen voor onze veiligheid,” vertelt Benjamin Haddad, de Franse minister van Europese Zaken. “Trump zal de Amerikaanse belangen verdedigen, dat is normaal. Het is nu tijd om wakker te worden en de onze te verdedigen.”
Dat sentiment, dat de afgelopen jaren werd geuit door de Franse president Emmanuel Macron en anderen, heeft in de weken sinds Trumps overwinning op vicepresident Kamala Harris, die had beloofd de historische relatie te behouden die president Joe Biden en alle andere Amerikaanse presidenten na de oorlog, behalve Trump, hadden omarmd. In Europese hoofdsteden zeggen waarnemers dat de schok die veel Europeanen ervoeren na de verkiezingen van 2016, heeft plaatsgemaakt voor een meer gedempt stoïcisme in 2024.
Ondanks Trumps kenmerkende onvoorspelbaarheid, zijn Europeanen helderder over wat ze kunnen verwachten van een tweede termijn van Trump, deels omdat hij zijn bedoelingen al duidelijk heeft gemaakt.
In uitgebreide interviews eerder dit jaar beloofde Trump Europa op de korrel te nemen over kwesties als handel (“De Europese Unie is bruut tegen ons op het gebied van handel”) en defensie-uitgaven (“Ik wil dat Europa betaalt”). Hij beloofde ook om de bijna drie jaar durende strijd tussen Rusland en Oekraïne binnen een dag te beëindigen. Sommigen vrezen dat dit ertoe zou kunnen leiden dat Kiev gebieden moet afstaan die Moskou als zijn eigendom beschouwt.
“We zijn veel beter voorbereid, omdat we weten wat ons te wachten staat,” zegt Nils Schmid, een Duitse wetgever en woordvoerder buitenlands beleid voor de regerende sociaaldemocraten. “Voor zover we voorbereid kunnen zijn op een onvoorspelbare president, maar toch. Europese eenheid is natuurlijk de sleutel om hiermee om te gaan.”
Een van Trumps langlopende klachten is dat Washington onevenredig veel betaalt voor de Europese defensie, een klacht die is toegenomen toen de VS militaire steun verleende aan Oekraïne na de Russische invasie. Europa is er al mee bezig. Verschillende Europese ministers van Buitenlandse Zaken hebben landen opgeroepen om “een nog grotere rol te spelen in het verzekeren van onze eigen veiligheid”, onder meer door de huidige NAVO-defensie-uitgavendoelstellingen te overtreffen en de industriële basis van Europa te versterken. Dit sentiment werd herhaald door veel van hun defensiecollega’s, die deze week beloofden hun eigen militaire steun aan Oekraïne op te voeren.
“De visie is dat we niet geloofwaardig kunnen zijn over Oekraïne en verwachten dat Trump rekening houdt met onze gevoeligheden, tenzij we bereid zijn om veel meer geld op tafel te leggen”, zegt Mujtaba Rahman, de managing director voor Europa bij het adviesbureau Eurasia Group.
Door dit te doen, zegt hij, zal Europa niet alleen beter gepositioneerd zijn om Trumps denken over Oekraïne te beïnvloeden, maar zal het de president ook een vroege overwinning opleveren door hem de verantwoordelijkheid te laten opeisen voor het onder druk zetten van de EU om meer van de financiële lasten voor Oekraïne te dragen, net zoals hij deed met defensie-uitgaven binnen de NAVO tijdens zijn eerste termijn.
Georgina Wright, adjunct-directeur internationale studies bij de in Parijs gevestigde denktank Institut Montaigne, zegt dat dit soort denken duidt op een “verschuiving in denkwijze” binnen het blok richting het transactionele denken dat Trumps benadering van buitenlands beleid definieert.
“Ik denk dat er aan de Europese kant veel meer besef is dat je een geloofwaardig aanbod moet hebben”, zegt ze. “Als Europeanen de Amerikanen om garanties en veiligheid gaan vragen, een voortdurende aanwezigheid in Europa, maar ook om aardig tegen ze te zijn op het gebied van handel, weten ze dat ze iets terug moeten bieden.”
Dat denken reikt verder dan veiligheid. Op het gebied van handel heeft de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, naar verluidt het idee geopperd om meer vloeibaar aardgas uit de VS te kopen als manier om Trumps straftarieven te ontlopen. Als de tarieven er toch komen, zo luidt de gedachte, kan de strategie verschuiven naar vergeldingstarieven op in Amerika gemaakte goederen, zoals Kentucky bourbon, Harley-Davidson-motoren en Levi’s-jeans.
Waarnemers zijn ervan overtuigd dat de EU verenigd kan blijven op het gebied van handel: “Wanneer er iets gebeurt dat de hele EU raakt, zelfs wanneer het sommige lidstaten meer treft dan andere, is er eigenlijk een standaard om samen te werken,” zegt Wright. Steun voor Oekraïne lijkt ook solide. Ondanks tegenstand van de Hongaarse Viktor Orbán, heeft het blok 122 miljard euro , of $ 131 miljard, aan militaire en financiële hulp verstrekt.
Maar de twee grootste machten van Europa zijn verwikkeld in binnenlandse problemen. De Duitse regering is eerder deze maand ingestort te midden van geschillen over uitgaven en hoe het gapende gat in de begroting van het land moet worden gedicht; het land bereidt zich voor op nieuwe verkiezingen op 23 februari, wat betekent dat de volgende regering pas maanden na de inkomende Trump-regering aan de macht zal zijn. Frankrijk is ondertussen verwikkeld in een schuldencrisis die dreigt haar regering, evenals de eurozone , in een crisis te storten.
Een verzwakt Berlijn en Parijs betekent niet per se een verlamde EU, merkt Wright op. Maar Trump kan ervoor kiezen om, zoals hij deed tijdens zijn eerste termijn, de Europese instellingen te omzeilen en rechtstreeks met nationale leiders om te gaan. Dit is waar de door Europa gekozen gesprekspartners de sleutel zullen zijn: Onder degenen die als sleutel worden gezien om de president te bereiken, bevindt zich Mark Rutte, de hervormer, de Nederlandse premier die NAVO-leider werd en wiens verstandhouding met Trump tijdens de eerste termijn van de president hem de bijnaam ‘ de Trump-fluisteraar ‘ opleverde.
Een andere is de Italiaanse premier Giorgia Meloni, wiens conservatieve geloofsbrieven haar lof hebben opgeleverd binnen de MAGA-beweging, waaronder van Trumps binnenkomende efficiëntie-tsaar, Elon Musk.
Vrijwel alle Europese leiders lijken te erkennen dat de binnenkomende Trump-regering een kans biedt voor Europa om meer autonomie na te streven. “Willen we blijven bestaan, invloed hebben of gewoon het passieve theater zijn van grootmachtenrivaliteit? Dat is de vraag die Europeanen moeten beantwoorden,” zegt Haddad uit Frankrijk. “In 2016 was er een collectieve ontkenning, dat dit een ongelukje van de geschiedenis was, dat alles weer ‘normaal’ zou worden. Nu is het tijd om wakker te worden uit onze vakantie van de geschiedenis.”
Anderen waarschuwen dat een meer zelfredzaam Europa de Amerikaanse veiligheidsgaranties, waarvan het continent nog steeds erg afhankelijk is, niet hoeft weg te duwen. Schmid merkt op dat oproepen van Macron aan de EU om haar veiligheidsarchitectuur te herzien — grotendeels door minder te vertrouwen op Amerikaanse nucleaire afschrikking en meer op Frankrijks eigen nucleaire voorraad — een continentale versie van hetzelfde risico uitnodigt dat Amerikaanse kiezers twee keer hebben aangestipt.
“De Fransen gaan altijd te ver”, zegt Schmid. “Ik denk dat er een grote meerderheid is onder Europese regeringen die de voorkeur geeft aan zowel een rotsvaste Amerikaanse toewijding aan de veiligheid van Europa als een sterke Europese defensie. Maar het inruilen van de Amerikaanse nucleaire paraplu voor de onzekerheid over de uitkomst van de volgende Franse presidentsverkiezingen is niet zo veelbelovend.”
