Imperialistische Barbarij Keert Terug INDIGNATIE AI & Politiek

Tachtig jaar geleden, op 27 januari 1945, bevrijdde het Sovjet-Rode Leger het vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau. De soldaten kregen een onbeschrijfelijk tafereel van verschrikking voorgeschoteld. Auschwitz, de Duitse naam voor het stadje Oświęcim in het zuiden van Polen, werd het symbool van misdaden die de menselijke verbeelding te boven gingen. 

Het naziregime vermoordde tussen de 1,1 en 1,5 miljoen mensen in het kampcomplex van Auschwitz tijdens de Tweede Wereldoorlog. Negentig procent van hen waren Joden, maar ook Polen, Sinti en Roma en Sovjet krijgsgevangenen werden vermoord.

Wat Auschwitz zo verschrikkelijk maakt, is niet alleen het gigantische aantal moordslachtoffers, maar ook de koelbloedige efficiëntie waarmee tienduizenden SS-leden, staatsfunctionarissen en zakenleiders samenwerkten om de massamoord mogelijk te maken. Nooit eerder was het apparaat van een moderne geïndustrialiseerde staat zo systematisch gebruikt om genocide uit te voeren. 

Gemeenteambtenaren in Duitsland en de door de nazi’s bezette gebieden identificeerden de moordslachtoffers als Joden, de politie ving ze op en de spoorwegen vervoerden ze in goederenwagons als vee naar Auschwitz. Daar werden ze op het perron geselecteerd. Degenen die niet in staat waren om zwaar werk te verrichten, voornamelijk kinderen, vrouwen en ouderen, werden de gaskamers in gedreven, vermoord en hun lichamen verbrand. Alleen al in de drie maanden van mei tot juli 1944 stierven ongeveer 400.000 Joden uit Hongarije op deze manier in de gaskamers van Auschwitz-Birkenau.

Degenen die konden werken, moesten in het kamp zelf of voor Duitse bedrijven werken tot ze stierven van honger en uitputting of zelf de gaskamers in werden gedreven. Sommigen werden gedwongen te sterven als proefkonijnen voor medische experimenten. Duitse bedrijven, zoals IG Farben, bouwden speciaal voor dit doel fabrieken in het enorme Auschwitz-complex, dat bestond uit drie hoofdkampen en 50 subkampen. De nazi’s probeerden de slachtoffers tot het laatste beetje winst te persen. Zelfs hun haar en gouden tanden werden gebruikt voor commercieel gewin.

Auschwitz was slechts een van de vele Duitse vernietigingskampen. Miljoenen mensen werden ter plekke doodgeschoten of op andere beestachtige manieren vermoord toen de Duitse troepen door Polen en de USSR oprukten.

Slechts een paar van de verantwoordelijken voor de massamoord werden ter verantwoording geroepen voor hun daden. Vooral in Oost-Europa, dat na de oorlog onder Sovjetcontrole stond, werden processen gehouden, waarvan sommige tot doodstraffen leidden. In Neurenberg hielden de geallieerden in oorlogstijd in 1945-46 13 processen tegen vooraanstaande vertegenwoordigers van het naziregime. Het resultaat bleef echter bescheiden, met 24 doodstraffen en 118 gevangenisstraffen, die kort daarna in lengte werden ingekort. De belangrijkste betekenis van de processen van Neurenberg lag in het feit dat ze nieuwe normen stelden in het internationale recht.

Bedrijfsleiders die de nazi’s hadden gesteund en profiteerden van dwangarbeid, stonden ook terecht in Neurenberg. Ze kregen slechts korte gevangenisstraffen, die vooral dienden ter bescherming van zichzelf. Ze mochten de meeste activa die ze hadden verkregen door roof en massamoord behouden en mochten zelfs hun bedrijven vanuit de gevangenis runnen. Tot op de dag van vandaag is het fortuin van veel Duitse miljardairsfamilies terug te voeren op de medeplichtigheid van hun ouders en grootouders met het naziregime.

Met het begin van de Koude Oorlog werd de vervolging van nazi-daders in het Westen grotendeels stopgezet. Militaire officieren, geheime politie-agenten, rechters, hoge ambtenaren, professoren en leiders van het bedrijfsleven werden tot “de-Nazified” verklaard en keerden terug naar hun oude posten. De kanselarij, waar de belangrijke personeelsbeslissingen werden genomen, werd geleid door Hans Globke, medeauteur en uitwerker van de Neurenberger Rassenwetten.

Het eerste Auschwitz-proces in Duitsland vond pas in 1963 plaats, 18 jaar nadat de Sovjettroepen een einde hadden gemaakt aan de massamoord daar. Dit was vooral te danken aan de onvermoeibare inzet van de hoofdofficier van justitie in de deelstaat Hessen, Fritz Bauer, die te kampen had met talloze obstakels en persoonlijke aanvallen. Ook hier bleef het aantal veroordelingen laag. De Auschwitz-processen in Frankfurt hadden echter een grote educatieve waarde. Ze openden de ogen van de jongere generatie die na de oorlog was opgegroeid en droegen aanzienlijk bij aan hun radicalisering en aan de massaprotesten van 1968-69.

In de jaren zeventig vond de confrontatie met het naziregime ook zijn weg naar scholen. Veel oude nazi’s waren inmiddels met pensioen en vervangen door jongere leraren die waren beïnvloed door de beweging van 1968. De slogan “Nooit meer!” werd diep in het bewustzijn van een generatie gegrift, zonder dat ze precies begrepen wat tot de catastrofe had geleid. Maar de overgrote meerderheid was ervan overtuigd dat zo’n misdaad tegen de menselijkheid niet herhaald mocht en kon worden.

Tachtig jaar na de bevrijding van Auschwitz is dat niet meer het geval. Genocide, het vervolgen en vermoorden van hele bevolkingsgroepen vanwege hun nationale afkomst of religie, een ‘totale oorlog’ die zowel burgers als soldaten tot doelwit heeft, en zelfs het mogelijke gebruik van kernwapens worden weer als ‘normaal’ beschouwd. Dat kenmerkt ook de officiële herdenkingsceremonie die vandaag om 16.00 uur plaatsvindt op het voormalige concentratiekamp in Auschwitz.

De officiële gastenlijst omvat talrijke staatshoofden en regeringsleiders uit Europa. De Franse president Emmanuel Macron, de Duitse president Frank-Walter Steinmeier en bondskanselier Olaf Scholz, evenals de Britse koning Charles reizen naar het evenement.

Rusland, de belangrijkste opvolgerstaat van de Sovjet-Unie, die Auschwitz tegen enorme kosten bevrijdde, zal niet vertegenwoordigd zijn. De reden hiervoor is dat Duitsland opnieuw oorlog voert aan het oostfront, de VS-NAVO-oorlog tegen Rusland in Oekraïne. Sinds het begin van de oorlog drie jaar geleden hebben de imperialistische machten Oekraïne gesteund met wapens, munitie en financiële hulp ter waarde van in totaal 213 miljard euro. Nog eens 147 miljard euro is al toegezegd. 

De bewering dat deze oorlog ter verdediging van Oekraïne is tegen een Russische agressieoorlog is gewoon een leugen. In werkelijkheid heeft de NAVO de oorlog uitgelokt door steeds verder uit te breiden richting Rusland, in tegenstelling tot eerdere toezeggingen die het had gedaan.

Het regime van Poetin, dat zijn macht dankt aan de ontbinding van de Sovjet-Unie en de plundering van maatschappelijk bezit door miljardair-oligarchen, had hier geen progressief antwoord op. Omdat het de Oekraïense en internationale arbeidersklasse niet kon aanspreken, reageerde het met een reactionaire oorlog. De verantwoordelijkheid voor de oorlog ligt echter bij de NAVO, die de doelen nastreeft om Oekraïne te controleren en Rusland op te breken, en de enorme natuurlijke hulpbronnen van beide landen te exploiteren.

Het is veelzeggend dat er geen Oekraïense vertegenwoordiger op de officiële gastenlijst voor de Auschwitz-ceremonie staat. Dit kan nog veranderen, aangezien Polen een van Oekraïnes nauwste bondgenoten is in de oorlog tegen Rusland.

Er zijn echter ook goede redenen waarom Polen Oekraïne niet uitnodigt voor de herdenking van Auschwitz. Het regime in Kiev eert nazi-collaborateurs en medeplichtigen van de Holocaust. In de Oekraïense stad Lviv, op minder dan 400 kilometer van Auschwitz, staat een enorm monument voor Stepan Bandera, wiens OUN niet alleen de Holocaust steunde, maar ook tienduizenden Polen vermoordde om een ​​etnisch zuiver West-Oekraïne te creëren. De officiële Bandera-cultus heeft herhaaldelijk geleid tot conflicten tussen Warschau en Kiev.

Israël wordt vertegenwoordigd door minister van Onderwijs Yoav Kisch. Premier Benjamin Netanyahu reist niet naar Auschwitz omdat het Internationaal Strafhof een arrestatiebevel tegen hem heeft uitgevaardigd voor oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. In Polen is lang gedebatteerd over de vraag of het arrestatiebevel, dat het wettelijk verplicht is uit te voeren, genegeerd moet worden.

De acties van Israël tegen de Palestijnen, die angstaanjagende parallellen vertonen met de methoden van de nazi’s, zijn misschien wel het duidelijkste voorbeeld van de mate waarin genocide weer officieel als ‘normaliteit’ is geaccepteerd.

Zelfs de Amerikaanse regering wordt bij de herdenkingsdienst alleen vertegenwoordigd door een lid van de derde rang, miljardair Midden-Oosten-gezant Steve Witkoff. President Donald Trump koestert nauwelijks verholen sympathieën voor Hitler, en zijn beleid – de deportatie van miljoenen migranten, enorme sociale bezuinigingen, de oprichting van een politiestaat, dreigementen met geweld tegen rivalen en bondgenoten – vertoont sterke parallellen met dat van de nazi’s.

Trumps vertrouweling Elon Musk, de rijkste man ter wereld, sprak op een groot scherm tijdens de aftrap van de verkiezingscampagne van de extreemrechtse partij Alternative für Deutschland in Halle, het weekend voor de herdenkingsdienst in Auschwitz. Hij riep 4.500 juichende aanhangers van de extreemrechtse partij op om “te veel nadruk op schuld uit het verleden” achter zich te laten. Musk stelde dat kinderen niet schuldig zouden moeten zijn voor de zonden van hun overgrootouders. “Het is heel belangrijk dat mensen in Duitsland trots zijn om Duits te zijn,” benadrukte Musk. De herdenking van Auschwitz kan dit alleen maar verstoren.

Tachtig jaar na de bevrijding van Auschwitz kan niet langer worden beweerd dat de nazi-barbarij een historisch toeval was. Het was de geconcentreerde uitdrukking van het faillissement van het kapitalistische sociale systeem. Tijdens de Eerste Wereldoorlog probeerde het Duitse imperialisme tevergeefs Europa onder controle te krijgen en zich oostwaarts uit te breiden. Onder de nazi’s deed het een tweede poging. Het had Hitler nodig om de arbeidersbeweging te verpletteren en de hele economie om te zetten in oorlogsproductie.

De arbeidersklasse had Hitler destijds kunnen stoppen. De twee grote arbeiderspartijen, de Sociaaldemocratische Partij (SPD) en de Communistische Partij (KPD), hadden meer aanhangers dan de nazi’s en ze namen een onvergelijkbaar sterkere positie in het hart van de Duitse economie in. Maar noch de SPD noch de leiding van de KPD waren bereid om te vechten. De SPD vertrouwde op de Weimarstaat en Rijkspresident Hindenburg, die Hitler uiteindelijk aan de macht hielp. De KPD, die onder de verderfelijke invloed van Stalin stond, verborg haar onwil om te vechten achter radicale verbale aanvallen op de SPD.

De genocide op de Joden was een gevolg van dit falen van de leiding van de arbeidersklasse. Hitler instrumentaliseerde antisemitisme om sociale spanningen te kanaliseren tegen een minderheid. Hij had dit in Wenen geleerd van de antisemitische burgemeester Karl Lueger. De vernietigingsoorlog tegen de Sovjet-Unie schiep vervolgens de voorwaarden om zijn moorddadige plannen te realiseren.

Tegenwoordig spelen aanvallen op migranten, met name die van het islamitische geloof, een vergelijkbare rol als antisemitisme in het verleden. Maar niemand mag zich vergissen: waar extreemrechtse en fascistische mensen zijn, is antisemitisme ook wijdverbreid.

De wereld wordt nu niet alleen geconfronteerd met de uitbarsting van het Duitse imperialisme, maar ook met het Amerikaanse imperialisme. Trump is net zo min een historisch ongeluk als Hitler. Zijn terugkeer naar het Witte Huis staat symbool voor, zoals de WSWS heeft verklaard, “de gewelddadige heroriëntatie van de Amerikaanse politiek op de onderliggende sociale realiteit.” Enorme sociale ongelijkheid en de relatieve achteruitgang van de Amerikaanse economie in vergelijking met haar rivalen, met name China, kunnen niet worden verzoend met democratie en vrede.

Dat geldt ook voor Duitsland en Europa. Extreemrechtse partijen zijn al aan de macht in Hongarije, Italië, Nederland en binnenkort ook in Oostenrijk. In Duitsland is de AfD de op één na sterkste partij met een steun van ongeveer 20 procent in peilingen voorafgaand aan de verkiezingen. De volgende Duitse regering wil de defensie-uitgaven verdubbelen of verdrievoudigen. Daar zijn alle gevestigde partijen het over eens. Dat kan alleen met fascistische methoden.

Als er één les is die we uit Auschwitz kunnen leren, is het deze: fascisme en oorlog kunnen alleen worden gestopt door de tussenkomst van de arbeidersklasse. Ze moet alle democratische en sociale rechten verdedigen, zich internationaal verenigen, de oligarchen onteigenen en een socialistische maatschappij opbouwen. Om dit te doen, heeft ze haar eigen partij nodig: de Socialistische Gelijkheidspartij in Duitsland en haar zusterpartijen wereldwijd, secties van het Internationaal Comité van de Vierde Internationale.