Vorig jaar China verantwoord voor meer dan de helft van ‘s werelds industriële robotinstallaties en overtroffen Duitsland en Japan wat betreft industriële robotdichtheid, een belangrijke maatstaf voor automatisering. Dit zal China mogelijk in staat stellen oude compromissen te vermijden die gepaard gaan met de overgang van de lage- naar de hogere industrie. In tegenstelling tot de historische ervaringen van sommige ontwikkelde landen hoeft China wellicht niet de goedkope industrie te verplaatsen naar plekken waar arbeid goedkoper is, maar te leunen op automatisering en goedkope energie om de toeleveringsketens nationaal te houden – een strategische zegen in een tijdperk van groeiende spanningen. .
De VS volgden de Chinese industriële staatsgreep in 2016 op en begonnen te reageren. Het China-beleid van Donald Trump, zijn ‘handelsoorlog’, werd na 2020 overgenomen en verder ontwikkeld door Joe Biden. De focus op technologie, industrie en China is nu een centrale pijler van het Amerikaanse buitenlandse beleid, en historici zullen 2016 zeker als een historische wending beschouwen. punt in de betrekkingen tussen China en de VS.
Daarentegen heeft het de EU acht jaar schade gekost om een serieus gesprek over China te beginnen – ondanks dat het een belangrijk slachtoffer is van de hightech-industrialisatie. En het begon pas in september, toen de voormalige Italiaanse premier Mario Draghi voor de Europese Commissie een rapport over het Europese concurrentievermogen publiceerde. Dit wordt inmiddels gepromoot door de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, in de context van het escalerende dispuut over het Europese protectionisme tegen Chinese elektrische voertuigen.
En toch lijkt het erop dat de reactie van de EU op de Chinese innovatiegolf opnieuw laat en ineffectief zal zijn. Je hoeft alleen maar naar de batterijsector te kijken om te zien waarom. In een poging om de rollen om te draaien heeft de EU laten doorschemeren dat zij Chinese bedrijven de toegang tot de subsidies voor elektrische batterijen zal ontnemen wanneer zij in Europa investeren: tenzij zij hun superieure batterijtechnologie overdragen. Dit is precies dezelfde truc die China jarenlang met Europa heeft uitgehaald, maar de hand van de EU wordt ondermijnd door de zwakte van de Europese batterij-initiatieven. Vorige maand nog werd “Europa’s Tesla”, de “batterijkampioen” Northvolt, failliet verklaard.
Voeg daar de onderlinge strijd van de EU aan toe. De voornaamste onruststoker is het Hongarije van Viktor Orbán, dat pleit tegen een ‘economische koude oorlog’ met China, nadat het bijna de helft van alle Chinese investeringen in Europa in 2023, inclusief de financiering van een grote autofabriek die nu onderworpen is aan vergeldingsonderzoeken van de Europese Commissie. Duitsland moet zijn eigen belangen in evenwicht brengen met die van een steeds meer gefragmenteerd handelsblok.
Nu de Duitse industrie instort, neemt het nationalisme opnieuw toe. Sinds juli 2023 wordt de anti-EU, anti-immigratie AfD in nationale peilingen consequent beoordeeld als de op een na populairste partij. En bij de verkiezingen voor het Europees Parlement in juni werd de AfD tweede en won daarmee de meeste steun in het Oude Oosten. In september won het land een meerderheid in de oostelijke deelstaat Thüringen, maar het heeft nog geen regeringscoalitie gevormd.
De regio is ook de thuisbasis van een andere radicale politieke kracht: Sahra Wagenknecht, wiens opkomende linkse populistische partij naar haar is vernoemd. Wagenknecht, een half Iraanse voormalige stalinist en zichzelf omschrijvend als ‘links-conservatief’, heeft geprobeerd de anti-immigratie-, anti-navo- en pro-Russische politiek te verenigen, met het argument dat ‘de NAVO moet worden ontbonden en vervangen door een collectief veiligheidssysteem inclusief Rusland’ .
Zowel Wagenknecht als de AfD zijn onderzocht door het Federale Bureau voor de Bescherming van de Grondwet (BfV) – het Duitse equivalent van MI5. Met name de BfV is hierin verwikkeld juridische geschillen met de AfDdie het heeft met succes die in de rechtbank wordt betoogd, moet aan toezicht worden onderworpen omdat het een vermoedelijk anti-constitutionele organisatie is. Dit is vanwege aan zijn veronderstelde anti-moslim-, anti-vluchtelingen- en anti-democratische retoriek. De AfD heeft ook spionageonderzoeken ondergaan Russische en Chinese financiële en personeelsinfiltratie.
Als zo’n populaire partij wordt behandeld alsof het een terroristische organisatie is, roept dit vragen op over de kracht van het Duitse regime na de Koude Oorlog. Loopt dit het risico de legitimiteit te verliezen door wijdverbreide zorgen te stigmatiseren? Of kan het de opkomende politieke krachten opvangen en temperen die zijn gevoed door jaren van massa-immigratie en die nu het best zijn voorbereid om te profiteren van de dreigende de-industrialisatie? Er is al bewijs dat kiezers in westerse industriële gebieden de voorhoede kunnen zijn van mogelijke AfD-winsten buiten het oude Oosten – AfD-politici voortdurend aanvallen Net Zero, als reactie op de angst voor banen in de industrie. Dan is er Wagenknecht, die in 2022 onheilspellend waarschuwde dat Duitsland het risico loopt een “ongelooflijke deïndustrialisatie” te ervaren zonder grote hervorming. Haar oplossing is vrede met Rusland en hernieuwde gasinvoer. De deelstaatverkiezingen van dit najaar in Thüringen, Brandenburg en Saksen suggereren dat deze boodschappen goed aankomen.
Ondanks de toenemende onvrede onder de bevolking zijn er weinig tekenen dat de Duitse verkiezingen in februari voldoende zullen veranderen om de energiecrisis te keren. In dit tempo zullen de industriële problemen in Duitsland aanhouden, waardoor de kansen voor China om op belangrijke terreinen een voorsprong te verwerven toenemen. Ondertussen zal Rusland de belofte van onbeperkt gas voor de ogen van de groeiende AfD- en Wagenknecht-beweging bungelen. Deze opstandelingen kunnen nog doorbraken ervaren buiten het voormalige Sovjet-Oosten, wat in het slechtste geval tot een constitutionele crisis kan leiden of de gevestigde partijen anderszins tot grote beleidsaanpassingen zal dwingen. Dat heeft Scholz al aangekondigd unilaterale stappen om Schengen effectief op te schortenhet Europese systeem van vrij verkeer, nadat het onder druk kwam te staan door immigratie.
Dit is zonder twijfel de ernstigste crisis waarmee Duitsland te maken heeft gehad sinds zijn wedergeboorte 34 jaar geleden, toen voormalig president Richard von Weizsäcker beloofde dat de jonge republiek “de vrede in de wereld in een verenigd Europa zou dienen”. Maar hoe kan Duitsland dat doen als zowel vrede als een verenigd Europa zo ongrijpbaar zijn gebleken? Hoe ongemakkelijk het ook is om het toe te geven, de geschiedenis is voor Duitsland nog lang niet voorbij. De natie zou alsnog kunnen besluiten dat het beter is zichzelf eenvoudigweg te dienen.
