De VS en Israël hebben Iran zwaar getroffen. De Islamitische Republiek is echter ten onder, maar nog niet ten onder. Een gewond Iran zal ongetwijfeld kernwapens ontwikkelen om de nationale veiligheid te vergroten. Handlangers zoals de Houthi’s zouden ook een nieuw conflict kunnen ontketenen door de Amerikaanse marine aan te vallen. Het staakt-het-vuren is uiterst fragiel.
Houd je adem niet in. President Donald J. Trumps stilleggen van Iraanse en Israëlische wapens is op zijn best fragiel. Tijdens een persconferentie in de marge van een NAVO-top gaf Trump dat toe. “Kan het weer beginnen? Ik denk het wel, misschien binnenkort “, zei Trump.
De kwetsbaarheid was vanaf het begin al ingebouwd in de stopzetting van de vijandelijkheden, te beginnen met meningsverschillen over de vraag of de stopzetting een staakt-het-vuren betekende. Iran verwerpt het idee van een staakt-het-vuren, ook al heeft het ermee ingestemd de vijandelijkheden te staken. Iran heeft vanaf dag één van de Israëlische aanval volgehouden dat het pas zou stoppen met vergeldingsmaatregelen voor Israëlische aanvallen zodra Israël zijn aanvallen staakt.
Een uiterst fragiel staakt-het-vuren
Wat Teheran betreft, is dat wat Iran doet in reactie op Trump en de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, die de stopzetting van de vijandelijkheden als een staakt-het-vuren bestempelden. “Zoals Iran herhaaldelijk heeft duidelijk gemaakt, is Israël de oorlog tegen Iran begonnen, niet andersom. Op dit moment is er GEEN “overeenkomst ” over een staakt-het-vuren”, zei de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Abbas Araghchi op X.
“Maar zolang het Israëlische regime zijn illegale agressie tegen het Iraanse volk staakt… zijn we niet van plan onze reactie daarna voort te zetten,” voegde Araghchi eraan toe. Desondanks werd er enkele minuten na het ingaan van de vijandelijkheden een Iraanse raket op Israël afgevuurd, en de vernietiging door Israël van een radar in Noord-Iran als reactie daarop, toonde de kwetsbaarheid van de vijandelijkheden aan en wekte Trumps woede op .
Netanyahu gaf gehoor aan Trumps eis dat Israël zich moest inhouden en riep de Israëlische straaljagers terug die op weg waren naar andere Iraanse doelen.
De woede-uitbarsting van Trump laat zien in hoeverre de president Israël ervan kan weerhouden de wapenstilstand te schenden door zomaar toe te slaan wanneer het land het gevoel heeft dat Iran de overhand neemt, bijvoorbeeld door te proberen zijn nucleaire programma te herbouwen of zijn raketarsenaal uit te breiden.
Israël heeft er steeds op aangedrongen dat het het recht heeft om toe te slaan wanneer het dat gerechtvaardigd acht. Zo heeft het ook in Libanon gedaan, ondanks het staakt-het-vuren van november 2024 met Hezbollah, de door Iran gesteunde sjiitische moslimmilitie, en Syrië.
“Voor Israël is het risico dat het moet toekijken hoe er doelen opduiken die het had willen aanvallen, maar die nu niet meer kunnen”, aldus Michael Singh, voormalig senior directeur voor Midden-Oostenzaken bij de Nationale Veiligheidsraad van de VS.
“Misschien moeten ze toekijken hoe Iran probeert zijn nucleaire programma weer op te bouwen. En ze moeten nu veel vertrouwen en hoop stellen in de Verenigde Staten om een diplomatieke overeenkomst te sluiten die de militaire winst die jullie hebben behaald, veiligstelt”, voegde Singh eraan toe.
Singh legde de vinger op de pols van Iran, dat vastbesloten was zijn nucleaire programma weer op te bouwen en waarschijnlijk nog steeds 410 kilo uranium in bezit had, verrijkt tot 60% zuiverheid. Indien verder verrijkt, zou het uranium voldoende zijn voor negen kernkoppen.
De Amerikaanse en Israëlische aanvallen hebben weliswaar aanzienlijke schade aan de Iraanse nucleaire infrastructuur toegebracht, ondanks vragen over de omvang van de schade en de locatie van het hoogverrijkte uranium. Het uranium zou, indien verder verrijkt, voldoende zijn voor negen kernkoppen.
Ook is het onduidelijk in hoeverre de Amerikaanse en Israëlische aanvallen Irans vermogen om te verrijken hebben belemmerd, los van de vraag of Iran de 410 kilogram verder zou willen verrijken. Iran heeft consequent ontkend kernwapens te willen hebben. Een eerste beoordeling van de Amerikaanse Defence Intelligence Agency, door het Witte Huis als “ronduit onjuist” bestempeld, concludeerde dat de Amerikaanse aanvallen op drie Iraanse kerncentrales geen kerncomponenten van het Iraanse nucleaire programma hebben vernietigd en het waarschijnlijk slechts enkele maanden hebben vertraagd.
Iran is neer maar nog niet uit
Toch gaf Esmail Baghaie, de woordvoerder van het Iraanse ministerie van Buitenlandse Zaken, toe dat de Amerikaanse en Israëlische aanvallen “het nucleaire programma van het land ernstig hadden beschadigd”. ” Dat is zeker “, zei Baghaie zonder in details te treden. Ondertussen suggereren steeds meer Iraanse stemmen dat de aanvallen, in combinatie met de bijna-instorting van Irans vooruitgeschoven defensiestrategie gebaseerd op niet-statelijke bondgenoten in Libanon en Palestina en het Syrië van voormalig president Bashar al-Assad, kernwapens tot Irans beste optie maken om de afschrikking te herstellen.
Als Iran zich mogelijk terugtrekt uit het Non-Proliferatieverdrag (NPT), kan dat de steun voor de ontwikkeling van kernwapens vergroten.
De vrees dat Iran mogelijk voor de ontwikkeling van kernwapens kiest, werd aangewakkerd door het Iraanse parlement, dat een wetsvoorstel goedkeurde om de samenwerking met het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA), de nucleaire waakhond van de VN, op te schorten. Het wetsvoorstel, dat door de niet-gekozen Raad van Hoeders van Iran moet worden goedgekeurd om in werking te treden, bepaalt dat toekomstige inspecties van Iraanse nucleaire installaties door de IAEA de goedkeuring van de Hoge Nationale Veiligheidsraad vereisen.
Het wetsvoorstel “spreekt over het opschorten, niet over het beëindigen van de samenwerking”, aldus Baghaei. De woordvoerder zei dat het herstel van de samenwerking afhankelijk zou zijn van de erkenning door de IAEA van Irans “onvervreemdbare rechten” in overeenstemming met het Non-Proliferatieverdrag, waaronder het recht om uranium tot 3,67% te verrijken, en dat de “veiligheid en beveiliging” van de nucleaire installaties en de wetenschappelijke gemeenschap van het land gegarandeerd zijn.
Naast de schade die de Amerikaanse en Israëlische aanvallen op nucleaire installaties hebben veroorzaakt, heeft Israël verklaard dat het tijdens de twaalf dagen durende oorlog veertien Iraanse kernwetenschappers heeft gedood. Er zal ongetwijfeld wrok in Teheran ontstaan vanwege deze moorden. Een verdere bedreiging voor de duurzaamheid van de stopzetting van de vijandelijkheden is het feit dat de Iraanse As van het Verzet weliswaar is opgeheven, maar nog niet is uitgeschakeld.
Een hoge politieke functionaris van de militante Houthi-groep in Jemen zei dat ze niet gebonden zijn aan het staakt-het-vuren tussen Israël en Iran. Hij stelde dat ze hun aanvallen zouden voortzetten “tot de agressie tegen Gaza stopt en de blokkade is opgeheven”. De Houthi’s zouden een inbreuk op het staakt-het-vuren kunnen veroorzaken door de Amerikaanse marine en de internationale scheepvaart in de Golfwateren aan te vallen.
In dezelfde trant is het moeilijk te bepalen in hoeverre Israël Irans arsenaal aan ballistische raketten en de mogelijkheid om het aan te vullen heeft verminderd. Niettemin brachten Iraanse raketaanvallen de zwakke punten in de Israëlische luchtverdediging aan het licht, waardoor aanzienlijke schade werd veroorzaakt toen ze het meerlagige antiraketsysteem ontweken.
Israël voerde eveneens aanvallen uit op meerdere niet-nucleaire Iraanse doelen, waaronder de politie, cyberpolitie, de Basij-militie, de staatstelevisie en het hoofdkwartier van de Rode Halve Maan, de ingang van de beruchte Evin-gevangenis in Teheran, een elektriciteitsnet in het noorden van de Iraanse hoofdstad en een aardgasverwerkingsfabriek en gasraffinaderij in de provincie Bushehr.
De aanvallen toonden aan dat Israël alles kan aanvallen wat het maar wil, inclusief doelen die de machtspositie van de Iraanse heersers aanzienlijk kunnen beïnvloeden, evenals de mate waarin de Iraanse inlichtingendiensten Iran penetreren. Iran heeft deze week drie mensen geëxecuteerd op beschuldiging van spionage voor Israël, nadat het eerder al drie anderen had geëxecuteerd. Iran zou 700 mensen hebben gearresteerd op verdenking van collaboratie met Israël. Tot nu toe lijkt er echter geen bedreiging te zijn voor de machtspositie van het Iraanse regime.
Het Israëlische principe van overweldigende macht zal waarschijnlijk niet werken
De aanvallen volgden een al lang bekend Israëlisch patroon dat gebaseerd is op het principe dat voorhamers en overweldigende macht tegenstanders tot overgave dwingen. Het is een patroon dat al decennialang op de Palestijnen wordt toegepast en dat geen resultaat heeft opgeleverd. Tot nu toe zijn er geen aanwijzingen dat het in Iran heeft gewerkt, ondanks de bedekte beweringen van Trump en Netanyahu dat deze aanpak wel heeft gewerkt.
Het einde van de vijandelijkheden zal waarschijnlijk fragiel blijven, zelfs als het leidt tot een hervatting van de onderhandelingen tussen de VS en Iran. Er zijn immers geen aanwijzingen dat Iran zal toegeven aan Trumps eis dat Iran zich “onvoorwaardelijk overgeeft” en zijn recht op verrijking van uranium tot 3,67% opgeeft.
In Den Haag zei Trump dat Amerikaanse en Iraanse functionarissen volgende week bijeen zouden komen, maar in de overtuiging dat de Amerikaanse aanvallen het Iraanse nucleaire programma hadden “vernietigd”, bagatelliseerde hij het belang van een formele overeenkomst met de Islamitische Republiek. Daarmee leek Trump te signaleren dat de VS zich hard zouden opstellen in de gesprekken.
“We gaan volgende week met hen praten, met Iran. Misschien tekenen we een overeenkomst. Ik weet het niet. Ik denk niet dat het echt nodig is… Het kan me niet schelen of we een overeenkomst hebben of niet,” zei Trump. De president hield vol dat de VS Iran niet zouden toestaan zijn nucleaire programma weer op te bouwen. “Dat laten we niet gebeuren. Ten eerste, militair gezien niet,” zei Trump.
Trumps ontslag voedde de vrees dat een hervatting van de vijandelijkheden tussen Israël en Iran onvermijdelijk zou zijn. De dreiging van hervatting van de vijandelijkheden werd versterkt door het ontbreken van enige suggestie dat Iran zou instemmen met beperkingen op zijn raketprogramma. Toch leek Trump een lokkertje te bieden door aan te geven dat hij China niet zou beletten olie van Iran te kopen, en zei dat Teheran het geld nodig heeft “om dat land weer op de rails te krijgen”. Dit kleine lokkertje is misschien niet genoeg.
Indignatie wordt uitsluitend gefinancierd door de vrijgevigheid van haar lezers.
