Gezien dit alles is het niet verwonderlijk dat Trump Groot-Brittannië ertoe aanzet zijn eigen militanten terug te nemen, zodat ze niet in de wildernis kunnen verdwijnen, maar eindelijk strafrechtelijk vervolgd kunnen worden. De nieuwe president is ook niet de enige. De regering-Biden, de Britse terrorisme-tsaar en de Koerden zelf hebben allemaal dezelfde boodschap herhaald: er zijn dringende veiligheidsredenen voor Groot-Brittannië om zijn IS-leden veilig te stellen.
Maar hoewel Khaled Issa, covoorzitter voor buitenlandse zaken in NES, waarschuwt dat het verslaan van de dreiging “de verantwoordelijkheid is van de internationale gemeenschap als geheel”, heeft David Lammy koud water gegoten op elke kans op een heroverweging van het beleid. Het lijkt er eerder op dat Groot-Brittannië zijn voormalige Koerdische bondgenoten met rust zal laten om de gevangenen te bewaken.
Zoals nauwelijks herhaald hoeft te worden, zou de oprichting van iets dat op een nieuw kalifaat lijkt een ramp zijn: niet alleen voor Groot-Brittannië, maar voor gewone mensen in het hele Midden-Oosten. Door gebruik te maken van de burgeroorlog in Irak en Syrië groeide de salafistische organisatie in 2014 uit tot de macht over 10 miljoen mensen en trok duizenden vrijwilligers uit meer dan 80 landen. Terwijl Assad verantwoordelijk was voor het grootste deel van de sterfgevallen in het bloedbad in zijn land, waren de misdaden van IS bijzonder gruwelijk. Ze bestendigden een genocide tegen de Jezidi’s; slachtte sjiitische moslims en christenen af; verbrande en onthoofde gevangenen; geparadeerde gekruisigde lijken; verkrachtte homoseksuele mannen en gooide ze van gebouwen.
Te midden van deze nachtmerrie bevonden de Syrische Koerden zich in een onverwachte alliantie. Koerdische strijders bewezen al snel dat ze de enige strijdmacht waren die IS op het slagveld kon verslaan, mondiale sympathie en uiteindelijk directe steun van de VS, Groot-Brittannië en andere westerse machten konden winnen. Turkije – dat het op één na grootste leger van de NAVO inzet – heeft lange tijd een gewelddadige oorlog gevoerd tegen Koerdische guerrillastrijders die voor autonomie streden. President Erdoğan van zijn kant was niet verrassend woedend toen de VS ervoor kozen om samen te werken met Koerdische grondtroepen. Maar Washington vertrouwde op hun Koerdische partners en negeerde de protesten uit Ankara om ‘tijdelijke en transactionele’ steun te bieden aan een multi-etnische anti-IS-coalitie onder leiding van Koerdische eenheden. In 2017 had deze coalitie Raqqa, de hoofdstad van IS, bevrijd en onderweg duizenden jihadisten gevangengenomen.
Toch verdwenen deze door de strijd geharde vrijwilligers niet zomaar samen met hun kalifaat. Zoals Issa opmerkt, zitten ruim 10.000 mannelijke strijders nog steeds in Koerdische hechtenis, allemaal bewaakt met een minuscuul budget en te midden van oorlog, geopolitiek isolement en economische ineenstorting. Mannelijke militanten worden met tientallen mannen vastgehouden in een kamer in voormalige scholen, die op grove wijze zijn ingericht als detentiecentra. Dit zijn plaatsen waar ziekten en radicalisering zich met evenveel gemak verspreiden.
“Door de strijd geharde ISIS-vrijwilligers verdwenen niet zomaar samen met hun kalifaat.”
Ondertussen worden duizenden zeer geradicaliseerde vrouwelijke leden en hun kinderen samen met onschuldige, intern ontheemde Syriërs en Irakezen vastgehouden in een armoedig kamp annex detentiecentrum genaamd al-Hol. Tussen de eindeloze rijen tenten runnen vrouwelijke loyalisten een clandestien ‘minikalifaat’ – waar ze andere bewoners intimideren door middel van mishandeling, brandstichting en moord. Sommigen houden tot op de dag van vandaag zelfs jezidi-vrouwen in geheime slavernij. Meer dan de helft van de bevolking van het kamp is jonger dan twaalf jaar. Vrouwelijke militanten verzorgen en trainen jonge jongens om de jihad voort te zetten. Toen ik al-Hol bezocht, gooiden kinderen in de basisschoolleeftijd met stenen terwijl we tussen de tenten liepen, waarbij ze hun wijsvingers opstaken als groet aan Allah.
