Vaticaan – Nu Trump weer in het Witte Huis zit, probeert de alt-right de groep die beslist over de volgende paus, vijandig over te nemen.
Vaticaan Een groep conservatieve, fanatieke katholieken wil dat de volgende paus beter aansluit bij hun wereldbeeld. Daarbij lijken ze niet bang om lastercampagnes te voeren om kandidaten die ze niet mogen, in diskrediet te brengen.
Nu de kardinalen op 7 mei de Sixtijnse Kapel zullen betreden om de volgende paus te kiezen, mobiliseren vijanden van wijlen paus Franciscus, zowel binnen als buiten de groep die hem zal kiezen. Een luidruchtige groep die Franciscus in diskrediet heeft gebracht als ketter, antipaus en zelfs de “Antichrist ” vanwege zijn zogenaamd liberale visie, staat klaar. Nu zien ze het moment om toe te slaan.
Conservatieven waren boos over het verzoenende standpunt van Franciscus over homoseksuele relaties en echtscheiding, de verdediging van migranten en een akkoord tussen het Vaticaan en China waardoor Peking inspraak kreeg in de benoeming van katholieke bisschoppen.
“De hoop is dat we een pontificaat krijgen dat zich meer richt op katholieke kwesties, zoals pro-life en gezin, in plaats van op klimaatverandering en immigratie”, vertelde prinses Gloria von Thurn und Taxis, een Duitse aristocraat en deken van de rooms-katholieke conservatieve scene, aan POLITICO.
Sommige conservatieve invloedrijke personen promoten extreemrechtse kandidaten, zoals Athanasius Schneider, een bisschop uit Kazachstan. Hij beweert dat vluchtelingen in Europa een ‘massale invasie’ vormen die leidt tot islamisering en die door politieke elites in gang wordt gezet om de christelijke identiteit van Europa te ondermijnen.
Andere namen die op conservatieve lijsten circuleren, zijn onder meer kardinaal Robert Sarah van Guinee, een prominente voorstander van de Latijnse mis, en de Amerikaanse kardinaal Raymond Burke, een aartstraditionalist die zijn steun uitsprak voor de Amerikaanse president Donald Trump.
“We zien een paradox: de leiders zijn liberaler, maar er is een enorm aantal bekeringen en een enorme groei in traditionalisme”, aldus John Yep, CEO van de conservatieve non-profitorganisatie Catholics for Catholics, die een gebedsbijeenkomst voor Trump organiseerde in zijn resort Mar-a-Lago, waar een kaartje $1.000 per stuk kostte. “Kardinalen beseffen dat, hoewel sommige leiders misschien een liberale inslag hebben, ze weten dat hun aanhangers in hun thuisland eigenlijk meer conservatief zijn.”
“Dat zal in hun gedachten zitten als ze het conclaaf ingaan.”
Zesenvijftig procent van de katholieken stemde op Trump, zei Yep. “Diezelfde groep mensen kijkt naar Rome en wil dat hun paus traditioneel is en een sterke bondgenoot van de VS en onze visie, bijvoorbeeld wat betreft het beveiligen van onze grenzen.”
‘Tegenculturele antisecularisatie’
Nog voordat Franciscus op Paasmaandag overleed, was er al een campagne begonnen om zijn hervormingen in diskrediet te brengen. Deze campagne werd gevoerd door een groeiende groep goed gefinancierde, in de VS gevestigde conservatieve, katholieke non-profitorganisaties die samenwerkten met extreemrechtse politici om een cocktail van katholieke leer en nationalisme te promoten.
Tot de meest prominente behoort het Napa Institute, bekend om zijn luxueuze jaarlijkse conferenties in een Californische wijnspa, die tot doel heeft ‘conservatieve theologie en libertaire economie te combineren, met de nadruk op apologetiek, seksuele ethiek en tegenculturele anti-secularisatie’.
Een andere organisatie, Sophia Institute Press, financiert de traditionalistische katholieke blog One Peter Five, die Franciscus regelmatig berispte en samenwerkt met de katholieke tv-gigant EWTN, die werd gebruikt om Franciscus te beschuldigen van het verdoezelen van misbruik door geestelijken.
Eén project, het Red Hat Report, dat in 2018 werd gelanceerd, had als doel om voormalige FBI-onderzoekers in te zetten om dossiers over elke kardinaal samen te stellen, op de manier van politiek oppositieonderzoek. Hierbij werden hun theologische en pastorale prioriteiten genoteerd en kregen ze een score voor hun aanpak van het seksueel misbruikschandaal door geestelijken.
Hun voornaamste doelwit was kardinaal Pietro Parolin, de rechterhand van Franciscus en de favoriet om hem op te volgen . Hij zou “wereldwijd bekend moeten staan als een schande voor de kerk”, schreef de redacteur in een memo aan onderzoekers.
De invloed van het conservatieve rechts zou ook kunnen profiteren van de steeds nijpender financiële situatie van het Vaticaan. Volgens Reuters is het inkomstenverlies zelfs opgelopen tot € 83 miljoen.
Nu de stadstaat naar verluidt op zoek is naar externe financiering, zou de selectie van de volgende paus kwetsbaar kunnen zijn voor rijke rechtse donoren in de VS, vertelde een hooggeplaatste functionaris van de kerk aan POLITICO. Hij voegde eraan toe dat het onderwerp ter sprake kwam tijdens bijeenkomsten voorafgaand aan het conclaaf, zogenaamde algemene congregaties, die de kardinalen de afgelopen week dagelijks hebben bijgewoond.
Kingmaker, lobbyist
De komende dagen, vóór het begin van het conclaaf waarin de volgende paus wordt gekozen, zijn cruciaal omdat conservatieve katholieken hun stem willen laten horen bij de stemgerechtigde kardinalen.
“Het is ontzettend belangrijk dat de nieuwe paus weer aan de macht komt en bevestigt wat katholieken al 2000 jaar geloven”, aldus Yep van Catholic for Catholics, die Franciscus omschreef als een van de meest controversiële pontificaten in de moderne kerkgeschiedenis.
Toch erkennen zelfs de conservatieve groeperingen zelf dat ze een zware strijd te voeren hebben. Nu 80 procent van de kardinaalkiezers door Franciscus is benoemd, is hun beste kans wellicht om progressieve kandidaten te blokkeren.
De conservatieven worden ook belemmerd door het ontbreken van een duidelijke leider. Kardinaal George Pell, die in 2020 overleed, was een “koningmaker, lobbyist en een belangrijke machtsfactor”, aldus een goed geconnecteerde ambassadeur van het Vaticaan, maar sinds zijn dood “is er geen duidelijke leider meer.”
De hardliners proberen van alles, maar gezien de berekeningen van het conclaaf hebben ze er niet veel vertrouwen in dat de volgende paus een van hen zal zijn.
“Ze hebben niet alleen niet de aantallen om iemand als kardinaal Sarah of [de Hongaarse kardinaal Peter] Erdo binnen te halen, ze hebben zelfs niet de aantallen om een blokkerende minderheid te vormen tegen de liberalen”, aldus Benjamin Harnwell, een in Italië gevestigde correspondent voor Steve Bannons War Room. “Het is een niet-katholiek conclaaf.”
Een bekend Italiaans gezegde luidt: “dikke paus, dunne paus”, wat betekent dat conclaven de voorgaande meestal compenseren met een ideologische verschuiving.
Intimidatietactieken
Eén ding dat is veranderd sinds het laatste conclaaf in 2013, is dat lobbyen digitaal is geworden.
Met een overvloed aan conservatieve blogs en influencers op sociale media is de campagne deze keer “zoals ik nog nooit eerder heb gezien”, aldus Stephen Schneck, voormalig directeur van het Institute for Policy Research and Catholic Studies aan de Catholic University of America. “Er is een stortvloed aan analyses, meningen en daadwerkelijke campagnes van externe groepen en influencers op gang gekomen”, zei hij, wat suggereert dat de urgentie en het bereik ervan een verschil kunnen maken.
Koplopers maken zich zorgen over wat er zou kunnen gebeuren. Een video van kardinaal Luis Antonio Tagle, een van de meest waarschijnlijke opvolgers van Franciscus, die een karaokeversie van John Lennons Imagine zingt, werd gepubliceerd door de rechtse website LifeSiteNews. Critici beweerden dat teksten als “Imagine there’s no heaven” een “overgave aan het atheïsme” zijn.
“Ze weten dat ze niet genoeg stemmen hebben, dus het doel is om de hervormers te intimideren”, aldus Marco Politi, een ervaren Vaticaan-watcher en journalist. “De boodschap is: ‘Kijk, je kunt geen Franciscus II kiezen. Het is een psychologisch spelletje.’”
Maar zodra kardinalen in de Sixtijnse Kapel zitten, zijn ze gevrijwaard van inmenging van buitenaf.
“Het is moeilijk te zeggen wat er in die boiler room zal gebeuren”, zei de ambassadeur van het Vaticaan. “De best uitgewerkte plannen overleven de confrontatie met de realiteit niet altijd. Deze groep kardinalen heeft nooit de kans gehad elkaar te leren kennen. Ze zijn nog steeds bezig hun spieren te strekken, om te zien wat voor mensen ze zijn.”
