Sinds hun herovering van Afghanistan in 2021 hebben de Taliban de rechten van vrouwen tot op het bot uitgehold. Maar Afghaanse vrouwen weigeren zich het zwijgen op te leggen – en ze hebben dringend de hulp van de internationale gemeenschap nodig.
Sinds de Taliban in 2021 weer aan de macht kwamen in Afghanistan, zijn de rechten van vrouwen drastisch ingeperkt. De Taliban heeft het onderwijs voor vrouwen drastisch ingeperkt, hun publieke functies ontnomen en zelfs hun fundamentele vrijheid om zonder begeleiding te reizen onderdrukt. En ondanks de wereldwijde veroordeling van dit misbruik, blijft zinvolle steun voor Afghaanse vrouwen onbereikbaar. Dit dwingt hen om hun strijd in vrijwel isolement te voeren.
Maar zelfs onder zulke onderdrukkende omstandigheden weigeren Afghaanse vrouwen zich stilletjes gewonnen te geven. In plaats daarvan vinden ze moedige en inventieve manieren om zich te verzetten en hoop te bieden aan toekomstige generaties, niet alleen Afghaanse vrouwen, maar alle vrouwen. Hun strijd is niet slechts een geïsoleerd regionaal probleem – het belichaamt de strijd voor vrouwenrechten onder autoritaire regimes overal ter wereld.
Talibanbeperkingen en geheime scholen
Het fundamentalistische Talibanregime heeft de moeizaam verworven rechten van vrouwen systematisch en volledig ontmanteld. Sinds de machtsovername in 2021 is de status van de Afghaanse vrouwenrechten teruggevallen tot die van vóór 2002 – toen de Taliban het land voor het laatst domineerden. Twee decennia aan vooruitgang op het gebied van de mensenrechten werden van de ene op de andere dag tenietgedaan.
Begin 2023 hadden de Taliban meisjes van middelbare scholen en universiteiten geweerd, waardoor 1,1 miljoen jonge vrouwen geen formele opleiding meer konden volgen . Het regime verbood vrouwen ook van de meeste banen, behalve in zeer beperkte sectoren zoals de gezondheidszorg. De sociale en economische gevolgen van deze beleidsmatige maatregelen hebben gezinnen verwoest en hen – en vooral jonge vrouwen – verder in armoede en achterstand gestort.
Maar Afghaanse vrouwen hebben met moed en vastberadenheid op dit onrecht gereageerd. Ze weigeren zich het zwijgen op te leggen.
Ondanks de verboden van de Taliban zijn geheime scholen uitgegroeid tot een van de krachtigste symbolen van vrouwenverzet. Deze geheime klaslokalen worden gerund door vrijwillige leerkrachten die Afghaanse meisjes lesgeven, met het risico op zware straffen. Deze geheime onderwijsactiviteiten vinden plaats in huizen van burgers en op verborgen locaties. Er worden lessen gegeven in wiskunde, natuurwetenschappen en literatuur, en de meisjes worden constant bewaakt door de Taliban. Voor veel meisjes vertegenwoordigen deze geïmproviseerde scholen niet alleen kansen op onderwijs, maar ook een herinnering aan hun onvervreemdbare recht om te leren en hun toekomst vorm te geven.
“Elke keer als ik naar de les loop, ben ik bang dat ik betrapt word”, zei een van die leerlingen, die naar een ondergrondse school in Kabul gaat. “Als mijn opleiding een misdaad is, is het het risico waard.”
“Wij [vertellen hen] dat ze niet alleen zijn.”
Onderwijs is niet het enige front waar Afghaanse vrouwen zich verzetten. In een verdere uiting van verzet zijn vrouwen media-initiatieven gaan leiden – zoals Radio Femme, een zender die zich toelegt op onderwijs voor Afghaanse vrouwen en het opkomen voor hun rechten – om onderdrukten te versterken. Radio Femme zendt uit in het Pasjtoe en Dari, de twee officiële talen van Afghanistan, en biedt cruciale informatie over gezondheid, onderwijs en de wettelijke rechten van vrouwen. Ondanks de strenge beperkingen biedt de zender Afghaanse vrouwen onschatbare kennis en een gevoel van solidariteit in een omgeving waar hun toegang tot informatie en de gemeenschap systematisch is afgesloten.
Ook wij hebben jou steun nodig in 2025, gun ons een extra bakkie koffie groot of klein.
Dank je en proost?
Wij van Indignatie AI zijn je eeuwig dankbaar
“Onze luisteraars zijn vrouwen die zich geïsoleerd en vergeten voelen. We geven ze informatie, maar ook de boodschap dat ze er niet alleen voor staan”, aldus Hawa, een voormalig lerares die het station oprichtte. De vrouwen achter Radio Femme worden geconfronteerd met intimidatie en bedreigingen, maar ze blijven doorgaan met hun belangrijke werk. Ze hebben geen andere keus onder het wrede Talibanregime.
Sociale media zijn een belangrijk middel geworden voor Afghaanse vrouwen om hun stem te laten horen en hun verhalen met de wereld te delen. Ze gebruiken platforms zoals X en Instagram om misstanden aan de kaak te stellen, protesten te organiseren en contact te leggen met wereldwijde sympathisanten. Hun digitale verzet heeft effectief bijgedragen aan bewustwording, maar brengt ook aanzienlijke gevaren met zich mee.
Online intimidatie, gendergerelateerde haatzaaiende uitlatingen en zelfs doodsbedreigingen zijn aan de orde van de dag geworden voor Afghaanse vrouwelijke activisten. Binnen het eerste jaar na de terugkeer van de Taliban meldde het Centre for Information Resilience een verdrievoudiging van online misbruik gericht op politiek geëngageerde Afghaanse vrouwen. Deze vrouwen leven met een constant gevoel van gevaar, maar weigeren te stoppen met vechten.
Buiten de digitale wereld zijn Afghaanse vrouwen zich ook gaan verzetten tegen de tirannie van de Taliban via artistieke media zoals kunst, poëzie en fotografie. Sommige kunstenaars verzetten zich tegen de uitsluiting van vrouwen uit het openbare leven, terwijl anderen de herinnering eren aan hen die hebben geleden onder of verloren zijn gegaan door geweld en onderdrukking.
Atena, een 23-jarige kunstenares uit Herat, schildert muurschilderingen van Afghaanse vrouwen in traditionele kleding. “Met mijn kunst”, legt ze uit , “laat ik de wereld zien dat we bestaan en dat we meer zijn dan slachtoffers.”
Wereldwijde solidariteit en onze verantwoordelijkheid
Afghaanse vrouwen blijven zich verzetten tegen onderdrukking, maar ze kunnen niet alleen vechten. De internationale gemeenschap moet in actie komen, ongeacht de tegenslagen in het verleden in de strijd tegen de Taliban. Sinds de terugkeer van de Taliban hebben de Verenigde Naties 2,9 miljard dollar aan humanitaire hulp aan Afghanistan verstrekt , met de Verenigde Staten als een van de belangrijkste donoren. Uit rapporten blijkt echter dat een groot deel van deze hulp in handen van de Taliban is gevallen – het biedt Afghaanse vrouwen weinig verlichting.
De terugtrekking van Amerikaanse hulpprogramma’s heeft de omstandigheden voor Afghaanse vrouwen alleen maar verslechterd . Met de ontmanteling van USAID dreigen initiatieven zoals geheime scholen, onafhankelijke media zoals Zan Times en door vrouwen geleide initiatieven volledig te verdwijnen.
Individuen en organisaties wereldwijd moeten zich verzetten tegen beleid dat de overleving van Afghaanse vrouwen bedreigt, waaronder de ontmanteling van USAID. Belangenorganisaties zoals UN Women, Women for Afghan Women en RAWA spelen een cruciale rol bij het waarborgen van de beschikbaarheid van middelen voor basisinitiatieven die onderwijs, onderdak en gezondheidszorg bieden. Publieke druk is net zo cruciaal: beleidsmakers aansporen om bestaande hulpprogramma’s te beschermen, Afghaanse vrouwen voorrang te geven bij de hervestiging van vluchtelingen en strenger toezicht af te dwingen, kan verdere schade helpen voorkomen.
Internationale hulp moet aan duidelijke voorwaarden voldoen. Geld moet worden omgeleid naar ondergrondse scholen, door vrouwen geleide initiatieven en geverifieerde humanitaire hulp, in plaats van te stromen naar door de Taliban gecontroleerde kanalen. De stopzetting van USAID-programma’s vereist een dringende reactie om de ineenstorting van cruciale ondersteuningssystemen te voorkomen.
Beleidsmakers reageren op publieke druk, diplomatieke invloed en media-aandacht. Om ervoor te zorgen dat hulp degenen bereikt die het het hardst nodig hebben, zijn juridische verantwoording, strategische financiering en onwrikbare lobby nodig. Zonder deze waarborgen zullen Afghaanse vrouwen systematisch worden uitgesloten van juist de hulp die hen juist moet beschermen.
