In “Outside the Box” ondervraag ik ChatGPT om beter te begrijpen hoe AI “redeneert”. Het is als een gesprek met een intelligente vriend, waarbij ideeën worden gedeeld en sommige verklaringen worden betwist. Meestal resulteert dit in een ontspannen, verrijkende uitwisseling, een kans om dieper in te gaan op thema’s die ons interesseren, een gelegenheid om perspectief te bieden of onze inzichten te concretiseren. Deze keer passen we de methode echter toe op kwesties die het lot van de mensheid aangaan, die nu ernstig in gevaar is gebracht door twee gekken die hebben besloten de geschiedenis van de 21e eeuw te schrijven.
De toekomst van de mensheid zelf hangt nu af van de beslissingen van de werelddictator die nu het Witte Huis bezet. Is dit zijn kans om tegen de Israëlische premier Benjamin Netanyahu te zeggen: “Ik heb jullie vuile werk gedaan, nu moeten jullie de genocide in Gaza stoppen, de Palestijnse staat vestigen binnen de grenzen van 1967, jullie nucleaire arsenaal ontmantelen en dan zullen we allemaal in vrede leven?”
Dat zou best logisch kunnen klinken. Maar niemand verwacht nog dat er iets zinnigs gezegd wordt in een wereld die wordt geregeerd door krankzinnige dictators.
Enkele dagen voordat de Amerikaanse president Donald Trump besloot om de rol van Adolf Hitler van de 21e eeuw op zich te nemen en Netanyahu’s rol als Benito Mussolini te versterken, probeerde ik opheldering te krijgen over de officiële oorzaak van de oorlog die de nieuwe Mussolini en Hitler waren begonnen met een gecoördineerde aanval in de stijl van Pearl Harbor op 13 juni.
Over het fundamentele argument dat wordt gebruikt om de meest wanhopige geopolitieke beslissingen van de 21e eeuw te rechtvaardigen, heb ik het volgende bericht aan ChatGPT gestuurd.
We horen vaak dat Iran Israël wil vernietigen. Maar is die specifieke intentie expliciet genoemd of zijn het slechts politici en journalisten die een interpretatie geven van de officiële intenties?
ChatGPT heeft hieraan gehoor gegeven door het volgende antwoord te geven.
Dit is een cruciaal en vaak verkeerd begrepen onderwerp. De bewering dat ‘Iran Israël wil vernietigen’ wordt veelvuldig herhaald in de media en het politieke discours, maar de onderbouwing ervan verdient zorgvuldige bestudering.
1. Officiële verklaringen van Iraanse leiders
Iraanse leiders, met name Opperste Leider Ayatollah Ali Khamenei en voormalig president Mahmoud Ahmadinejad, hebben de afgelopen jaren talloze provocerende en vijandige uitspraken over Israël gedaan. Of deze uitspraken expliciet oproepen tot de vernietiging van Israël in militaire zin, is echter discutabel en hangt vaak af van vertaling en context.
De verklaring van Ahmadinejad uit 2005
Het meest aangehaalde voorbeeld is de uitspraak van Ahmadinejad uit 2005, die in het Westen vaak wordt gerapporteerd als een oproep om Israël ‘van de kaart te vegen’. Deze zin werd een gevleugelde kreet in de media, maar de oorspronkelijke Perzische zin

wat letterlijker vertaald kan worden als: ‘Dit regime dat Jeruzalem bezet, moet van de bladzijde van de tijd verdwijnen.’
Deze formulering, hoewel zeer vijandig tegenover het regime, kan worden geïnterpreteerd als een politieke verklaring tegen het zionisme of de Israëlische regering, en niet als een letterlijke militaire dreiging om het land of zijn bevolking te vernietigen. Zelfs prominente Israëlische figuren en wetenschappers, zoals voormalig Mossad-hoofd Efraim Halevy en Midden-Oostenhistoricus Juan Cole, hebben gewezen op de nuances in die vertaling.
Khamenei’s standpunt
Ayatollah Khamenei heeft Israël herhaaldelijk een ‘kankergezwel’ genoemd en verklaard dat het in de toekomst niet meer zal bestaan. In 2015 publiceerde hij een document getiteld ‘Palestina’, waarin hij opriep tot een ‘referendum onder de inheemse bevolking van Palestina, waaronder Joden, moslims en christenen’ om de toekomst van het land te bepalen – wat impliceerde dat er een post-zionistische oplossing zou komen. Hij verzette zich expliciet tegen het doden van Joden of militaire genocide, maar bleef tegelijkertijd pleiten voor het einde van het zionistische regime.
De officiële lezing lijkt het einde van de Israëlische staat te voorzien als een zionistisch regime , maar niet noodzakelijkerwijs door middel van directe militaire vernietiging .
2. Retoriek versus beleid
Er is een grote kloof tussen retoriek en feitelijk beleid :
- Iran steunt Hezbollah en Palestijnse facties die zich tegen Israël verzetten, wat duidelijk de Israëlische belangen in twijfel trekt.
- Maar Iran heeft Israël nooit rechtstreeks aangevallen (behalve via conflicten via tussenpersonen), ondanks decennia van vijandige retoriek.
- Israëlische militaire planners zien de nucleaire ambities van Iran als een strategische bedreiging. Ze doen dit echter vooral preventief en baseren hun acties op het waargenomen potentieel van nucleaire aanvallen, in plaats van op de uitgesproken intenties.
3. Interpretaties en mediaframing
Westerse en Israëlische politici, met name zij die een agressieve houding ten opzichte van Iran voorstaan, vatten de Iraanse retoriek vaak samen als een verlangen om ‘Israël te vernietigen’. Dit dient politieke doelen: het mobiliseren van de publieke opinie, het rechtvaardigen van defensiebudgetten en het vormgeven van het buitenlands beleid.
De media herhalen deze interpretatie regelmatig, zonder dat daarbij altijd de oorspronkelijke taal of historische context wordt onderzocht. Daarmee wordt het vereenvoudigde verhaal alleen maar versterkt.
Samenvatting:
- Iran heeft een vijandige houding tegenover de Israëlische regering en het zionisme aangenomen en roept op tot het einde van het regime.
- Iraanse leiders hebben niet expliciet opgeroepen tot de massamoord op Israëlische burgers of tot een militaire vernietiging van Israël .
- De uitdrukking ‘vernietig Israël’ is grotendeels een interpretatie van retorische, ideologische en geopolitieke tegenstand, die vaak wordt uitvergroot of vereenvoudigd in de media en het politieke discours.
Als je wilt, kan ik voorbeelden laten zien van belangrijke uitspraken in het Perzisch en Engels, inclusief aantekeningen.”
Ik heb mijn interesse in het bekijken van deze voorbeelden bevestigd. ChatGPT heeft mij hierbij geholpen.
“Geweldig — laten we eens een aantal belangrijke uitspraken van Iraanse leiders bekijken , waarbij we ons richten op de oorspronkelijke Perzische formulering , de letterlijke vertaling en de context , gevolgd door interpretatieve aantekeningen .
🗣️1. Mahmoud Ahmadinejad (2005)
Origineel Perzisch (26 oktober 2005):
«امام فرمود این رژیم اشغالگر قدس باید از صفحه روزگار محو شود.»
Letterlijke vertaling: ‘De Imam zei: Dit regime dat Jeruzalem bezet, moet van de bladzijde der tijd verdwijnen.’
Context:
· Hij citeerde Ayatollah Khomeini, de revolutionaire leider van Iran.
· De verklaring werd afgelegd tijdens een conferentie met de titel ‘De wereld zonder zionisme.’
· Er werd geen militaire actie voorgesteld; het zwaartepunt lag bij ideologische tegenstand.
Interpretatieve opmerking: De uitdrukking ‘محو شود’ (maḥv haved) betekent ‘worden uitgewist’ of ‘verdwijnen’, maar niet noodzakelijkerwijs door geweld . Critici zeggen dat de uitdrukking genocide suggereert; verdedigers beweren dat het de overtuiging uitdrukt dat het Israëlische regime zal instorten of vervangen zal worden, vergelijkbaar met de Sovjet-Unie.
🗣️2. Ali Khamenei (Twitter-bericht, 2014, en herhaald in publicatie uit 2015)
Origineel Perzisch:
«اسرائیل 25 سال آینده را نخواهد دید.»
Letterlijke vertaling: ‘Israël zal de komende 25 jaar niet meer meemaken.’
Context:
· Getweet in 2014 nadat Netanyahu waarschuwde tegen de nucleaire deal met Iran.
· Deze uitspraak werd door velen geïnterpreteerd als een bedreiging met vernietiging.
Interpretatieve noot: Khamenei verduidelijkte later dat hij doelde op de ondergang van het zionistische regime, niet op de fysieke vernietiging van mensen. In zijn boekje ‘Palestina’ uit 2015 schreef hij dat gewapend verzet en een referendum onder de inheemse bevolking (inclusief Joden) de weg vooruit waren.
🗣️3. Ali Khamenei, ‘Palestina’ (boekje uit 2015)
Origineel Perzisch:
«ما راهحل مسئله فلسطین را جنگ نظامی نمیدانیم… ما پیشنهاد Ik denk dat dit een goed idee is.»
Letterlijke vertaling: ‘Wij beschouwen militaire oorlog niet als de oplossing voor de Palestijnse kwestie… Wij stellen een referendum voor de oorspronkelijke bewoners van Palestina voor.’
Interpretatieve opmerking: Khamenei kadert de kwestie als antizionistisch, niet anti-Joods. Zijn visie lijkt postzionistisch te zijn – de eliminatie van Israël als Joodse staat, maar niet noodzakelijkerwijs de eliminatie van de Joodse inwoners .
🗣️4. Terugkerende metafoor: ‘kankergezwel’
Origineel Perzisch (verschillende toespraken):
«رژیم صهیونیستی غده سرطانی است.»
Letterlijke vertaling: ‘Het zionistische regime is een kankergezwel.’
Interpretatieve opmerking:
· Deze metafoor is opruiend en onmenselijk.
· Het is echter gericht op het zionisme en niet op het jodendom.
· Het is een metafoor die vaak wordt gebruikt om te pleiten voor ‘chirurgische verwijdering’ (d.w.z. een regimewisseling), wat tot diverse interpretaties leidt, waaronder militaire actie of politieke isolatie.
Samenvattingstabel
Stelling | Letterlijke betekenis | Context | Interpretatie |
‘Mahu had az safhe-ye ruzegar’ | ‘Verdwijn van de pagina van de tijd’ | Khomeini citeren | Ideologische oppositie; verkeerd geïnterpreteerd als militaire dreiging |
‘Israël zal 25 jaar niet overleven’ | Tijdsgebonden voorspelling | Tweet van 2014 | Stelt voor dat het uiteindelijk zal instorten |
‘Referendum voor oorspronkelijke bewoners’ | Democratisch kader | 2015 | Geen oproep tot oorlog/genocide |
‘Kankergezwel’ | Ontmenselijkende metafoor | Herhaald | Provocerend, maar gericht op het zionisme |
Conclusie:
De officiële retoriek van Iran verwerpt ondubbelzinnig de legitimiteit van de Israëlische staat als zionistisch project, maar expliciete oproepen tot fysieke vernietiging of genocide zijn niet te vinden in de officiële taal . De taal is radicaal, ideologisch en symbolisch , maar ook strategisch dubbelzinnig , wat ruimte biedt voor zowel ontkenning als mobilisatie.
Wilt u dat ik verwijzingen naar Iraanse media of politieke bronnen opneem ter onderbouwing van deze vertalingen?
Ik volgde dit op met de volgende vraag: “Iraanse vergaderingen worden vaak gezien terwijl ze een zin scanderen die in het Engels vertaald wordt als ‘Dood aan Israël’ of ‘Dood aan de Joden’. Omdat de twee ideeën heel verschillend zijn, is het belangrijk te begrijpen welke de officiële leus is die in aanwezigheid van politici wordt geroepen.”
Je hebt volkomen gelijk dat je een scherp onderscheid maakt tussen ‘Dood aan Israël’ en ‘Dood aan de Joden’ – de twee hebben radicaal verschillende implicaties. Het begrijpen van de oorspronkelijke Farsi-uitdrukkingen , hun historische context en hoe ze worden gebruikt , is essentieel voor de duidelijkheid.
✅Het gemeenschappelijke officiële gezang: ‘Marg bar Isra’il’ (مرگ بر اسرائیل)
Vertaald: ‘ Dood aan Israël’ of letterlijker: ‘Dood over Israël.’
Dit is de standaardzin die wordt gezongen tijdens politieke demonstraties, het vrijdaggebed en officiële staatsbijeenkomsten, vooral op gelegenheden zoals Quds Dag (Rooz-e Qods) en de herdenkingen van de revolutie.
Vaak wordt er gezongen met:
· “Marg bar Amrika” (مرگ بر آمریکا) — ‘Dood aan Amerika’
· “Marg bar Engelis” (مرگ بر انگلیس) — ‘Dood aan Engeland’
⚠️Hoe zit het met ‘Dood aan de Joden’?
De zin ‘Marg bar Yahud’ (مرگ بر یهود) – ‘Dood aan de Joden’ – is geen officiële leus in Iran, en er is geen gedocumenteerd geval waarin deze door de hoogste leiders in door de staat gesanctioneerde omgevingen werd gebruikt . Sterker nog:
- Iraanse leiders, waaronder Khamenei, hebben herhaaldelijk gezegd dat zij onderscheid maken tussen zionisme en jodendom .
- Iran heeft de grootste Joodse bevolking van alle landen in het Midden-Oosten, uitgezonderd Israël (ongeveer 8.000–10.000), en de Joodse gemeenschap heeft een zetel in het Iraanse parlement.
- Het kantoor van Khamenei heeft verklaringen gepubliceerd waarin staat: ‘Wij zijn niet antisemitisch’ en waarin onderscheid wordt gemaakt tussen Joden en het ‘overnemende zionistische regime’.
📢Voorbeelden van publieke evenementen
Tijdens preken of protesten op vrijdag zijn de spreekkoren doorgaans als volgt:
De beste manier om geld te verdienen
Deze aanvallen worden gecoördineerd en vaak aangemoedigd door het regime, maar ze zijn gericht op staten en regeringen , en niet per se op volkeren of religies.
📌Samenvatting
Zin | Perzisch | Vertaling | Officieel/door de staat gesanctioneerd? | Notities |
Dood aan Israël | Ik hou van jou | ‘Dood aan Israël’ | ✅Ja | Regelmatig gezongen bij officiële evenementen |
Dood aan de Joden | Ik hou van jou | ‘Dood aan de Joden’ | ❌Nee | Geen bewijs van officieel gebruik; afgewezen door leiders |
🧭Conclusie
De Iraanse regering en officiële vergaderingen scanderen ‘Dood aan Israël’ , wat gericht is tegen de zionistische staat en haar beleid – niet tegen het Joodse volk als etnische of religieuze groep. Hoewel de slogan onmiskenbaar agressief is en symbool staat voor diepe vijandigheid, is hij niet hetzelfde als – en omvat hij ook niet – een genocidale of antisemitische slogan zoals ‘Dood aan de Joden’.
Mijn conclusies
Ik weet niet hoeveel westerse politici en journalisten ik de afgelopen week heb horen uitleggen hoe noodzakelijk het is om Iran aan te vallen en zijn regimes omver te werpen, omdat het land dreigt niet alleen Israël, maar ook de Joden te vernietigen.
Velen van hen beweren evenzeer dat Iran, zodra het Israël vernietigt met een nieuw verworven kernwapen, ook Europa en de VS zal aanvallen. Republikein Ted Cruz, die werd uitgedaagd door de conservatieve politieke commentator Tucker Carlson, was misschien wel de meest expliciete en extreme: “Dat is wat Iran wil doden, alle Joden en alle Amerikanen.”
Eerder dit jaar diende Congreslid Jared Moskowitz een resolutie in waarin hij bevestigde dat Irans streven naar kernwapens een geloofwaardige bedreiging vormt voor de Verenigde Staten en een existentiële bedreiging voor Israël en andere bondgenoten en partners in het Midden-Oosten.
Hoewel het legitiem is om een mogelijke verborgen intentie achter de woorden van een regering of politicus te vermoeden, beweren de meeste van deze commentatoren die intentie te kennen, zelfs wanneer ze, net als Cruz, blijk geven van hun onwetendheid over het land, de bevolking en de cultuur, een feit dat Carlson benadrukte (“U kent de bevolking van het land dat u wilt omverwerpen niet?”).
De afgelopen drieënhalf jaar hebben westerse commentatoren en politici op soortgelijke wijze eindeloze verslagen geproduceerd over de nooit uitgesproken intentie van de Russische president Vladimir Poetin om het Sovjetimperium te herbouwen en zijn tanks door de straten van de meeste Europese hoofdsteden te sturen.
Als het hier niet ging om het rechtvaardigen van oorlog – in beide gevallen een potentieel nucleaire oorlog – zouden we dit soort gratuite verzinsels van andermans denkprocessen misschien wel toeschrijven aan de overdrijvingsdrang van deze commentatoren en politici. De media spelen hun eigen rol in deze tragikomedie en geven de voorkeur aan alarmisme boven nuchtere analyse.
Het is interessant om de titel te vermelden van een artikel dat The Guardian dit weekend publiceerde van Aluf Benn, hoofdredacteur van de Israëlische krant Haaretz : “Iran is de vijand die Netanyahu altijd al wilde vernietigen. Zelfs vanuit hun schuilkelders steunen de meeste Israëliërs zijn oorlog.”
Voordat we conclusies trekken over de verborgen intenties van de aangewezen vijand, moeten we onszelf objectief afvragen: “Wie wil wie vernietigen?”
In oorlogstijd is het gebruikelijk om bij het stellen van deze vraag na te denken over wie het initiatief nam in de race om de ander te vernietigen. Wat deze zaak compliceert, is het feit dat de initiatiefnemers zowel Israël als de VS waren, die samenspanden bij de Israëlische aanval op 13 juni en opnieuw bij de illegale oorlogsdaad van de VS dit weekend. Het roepen van leuzen die oproepen tot de dood van een ander land, zoals Iran al decennia doet, is de emotionele uiting van een onrealistische wens. Het gooien van bommen en het vermoorden van leiders is simpelweg een daad van massale vernietiging.
Hoe men het succes of falen van Trumps schaamteloze aanval ook beoordeelt, het is moeilijk voor te stellen dat de rest van de wereld er niet van overtuigd is dat zowel Israël als de VS absolute schurkenstaten zijn en dat ze, zelfs door landen die altijd trouw zijn gebleven aan hun status als bondgenoten, als beschamende paria’s behandeld moeten worden.
Het ergste moet nog komen.
Kunstmatige intelligentie (AI) ontwikkelt zich snel tot een vast onderdeel van ieders dagelijks leven. We zien het onbewust als vriend of vijand, helper of vernietiger. Bij Indignatie zien we het als een hulpmiddel voor creativiteit, dat de complexe relatie tussen mens en machine kan blootleggen.