Amsterdam Onderzoekt Antisemitische Aanvallen Na Wedstrijd Ajax-Maccabi INDIGNATIE AI & Politiek

Amsterdam – Autoriteiten arresteren verdachten en onderzoeken de rol van sociale media bij gecoördineerde aanvallen op Israëlische bezoekers

Israëlische voetbalfans aangevallen in Amsterdam na Ajax-wedstrijd

Amsterdam kreeg donderdagavond te maken met een golf van geweld toen Israëlische voetbalfans werden aangevallen na een Europa League-wedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv. De incidenten vonden plaats in de Nederlandse hoofdstad, wat leidde tot tientallen arrestaties en de toenemende spanningen in verband met het aanhoudende conflict in Gaza benadrukte.

Prelude tot het geweld

De spanning begon al op te lopen voordat de wedstrijd begon. Op woensdagavond, een dag voor de wedstrijd, waren Israëlische fans die in Amsterdam aankwamen betrokken bij incidenten die de geladen sfeer nog verder opvoerden. Op sociale media circuleerden video’s waarin te zien was hoe een groep Israëlische supporters een Palestijnse vlag van een gebouw in het stadscentrum afhaalde. Op de beelden is te zien hoe mannen over de gevel klimmen om de vlag te verwijderen, terwijl anderen op de grond anti-Arabische gezangen schreeuwen. Eén man werd in het Hebreeuws gehoord: “Het volk van Israël leeft”, terwijl anderen leuzen vol scheldwoorden tegen Palestijnen scandeerden.

Later die avond zouden Israëlische fans een taxi in de stad hebben vernield. Volgens de Amsterdamse politiechef Peter Holla vielen Maccabi Tel Aviv-aanhangers de taxi aan en staken ze een Palestijnse vlag in brand op de Dam, een bekend plein in het hart van Amsterdam. Tien mensen werden die nacht aangehouden, voornamelijk op beschuldiging van verstoring van de openbare orde.

De incidenten zorgden ervoor dat stadsbestuurders zich zorgen maakten over mogelijke escalaties. De Amsterdamse burgemeester, Femke Halsema, reageerde door geplande pro-Palestijnse protesten bij de Johan Cruyff Arena, waar de wedstrijd zou worden gehouden, te verbieden. Het besluit was bedoeld om confrontaties tussen tegengestelde groepen te voorkomen en de openbare orde te handhaven.

De spanning werd nog groter doordat de wedstrijd samenviel met de 86e verjaardag van de Kristallnacht, de pogrom in 1938 in nazi-Duitsland waarbij Joodse bedrijven werden geplunderd, synagogen werden verbrand en Joden werden aangevallen en gearresteerd. Burgemeester Halsema uitte zijn bezorgdheid dat de verjaardag de spanningen zou kunnen verergeren, gezien de historische betekenis en het huidige geopolitieke klimaat.

De Joodse connectie van Ajax

Sinds de jaren 30 wordt Ajax in de volksmond gezien als een stad met Joodse roots, mede omdat het thuisstadion zich in de buurt van een Joodse wijk in Amsterdam-Oost bevond. Tegenstanders zagen veel Ajax-supporters via de Nieuwmarkt en Waterloopleinbuurt, de zogenaamde ‘Jodenhoek’, naar het stadion lopen.

Na verloop van tijd omarmden Ajax-fans deze identiteit, noemden zichzelf “Super Jews”, scandeerden “Jews, Jews” tijdens wedstrijden en adopteerden Joodse symbolen zoals de Davidster en de Israëlische vlag. Deze Joodse beeldspraak werd een centraal onderdeel van de Ajax-supporterscultuur, ook al zijn maar weinig fans daadwerkelijk Joods.

Deze associatie leidde echter ook tot meer antisemitische retoriek van rivaliserende fans, die tijdens wedstrijden beledigende slogans begonnen te scanderen en denigrerende gebaren maakten. Als reactie hierop stopten veel Joodse Ajax-fans met het bijwonen van wedstrijden vanwege de vijandige omgeving.

De afgelopen jaren heeft de club geprobeerd afstand te nemen van dit Joodse imago om spanningen te verminderen en antisemitisme te bestrijden.

De wedstrijd en de toenemende spanningen

Op de dag van de wedstrijd bleef de sfeer in Amsterdam zeer gespannen. De politie zette een buitengewone macht van 800 agenten in om de orde te handhaven, een aanzienlijke toename die de bezorgdheid van de autoriteiten over mogelijk geweld weerspiegelt. Agenten kregen de taak om Israëlische fans te begeleiden en pro-Palestijnse demonstranten in de gaten te houden om botsingen te voorkomen.

Er doken video’s op waarop te zien is hoe Israëlische fans provocerende slogans scandeerden terwijl ze door de politie werden begeleid bij het centraal station van Amsterdam. Naar verluidt werd er onder andere gescandeerd als: “Waarom is er geen school in Gaza? Er zijn daar geen kinderen meer”, een verwijzing die door velen als zeer beledigend werd ervaren gezien het aanhoudende conflict en de burgerslachtoffers in Gaza.

In de Johan Cruyff Arena waren oproerpolitie en bereden agenten gestationeerd om de strijdende groepen uit elkaar te houden. De autoriteiten hadden inlichtingen die suggereerden dat er confrontaties konden plaatsvinden en ze namen maatregelen om fans van beide teams en protestgroepen uit elkaar te houden. Ondanks de zware politie-aanwezigheid en de gespannen sfeer verliep de wedstrijd zonder incidenten op het veld. Ajax behaalde een beslissende 5-0 overwinning op Maccabi Tel Aviv.

De afwezigheid van geweld in het stadion weerspiegelde echter niet de situatie die zich buiten afspeelde. Door de hele stad heen waren naar verluidt kleine groepen bezig met het voorbereiden om Israëlische fans na de wedstrijd aan te vallen.

Geweld na de wedstrijd breekt uit

Na afloop van de wedstrijd brak er op meerdere plekken in Amsterdam geweld uit. De Nederlandse politie meldde dat groepen individuen, sommigen op scooters, ‘hit-and-run’-aanvallen uitvoerden op Israëlische fans. Deze aanvallers schopten en sloegen de fans en gooiden in sommige gevallen vuurwerk naar hen.

Vijf Israëlische staatsburgers werden vanwege hun verwondingen in het ziekenhuis opgenomen, maar werden later ontslagen. Daarnaast liepen 20 tot 30 anderen lichte verwondingen op waarvoor geen ziekenhuisopname nodig was. De Israëlische ambassade in Nederland verklaarde dat honderden Maccabi-fans werden aangevallen toen ze terugliepen naar hun hotels.

“De nacht na de voetbalwedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv was zeer turbulent met meerdere gewelddadige incidenten gericht op Maccabi-supporters”, staat in een verklaring van de Amsterdamse driehoek, die bestaat uit de burgemeester, politiechef en hoofdofficier van justitie van de stad. “Op meerdere plekken in de stad werden supporters aangevallen, mishandeld en bekogeld met vuurwerk.”

Een van de grootste inzetten die wij als politie Amsterdam – met landelijke steun – in een jaar hebben gedaan, kon dit geweld niet voorkomen

De oproerpolitie moest meerdere keren ingrijpen om Israëlische supporters te beschermen. Ze begeleidden groepen naar hun hotels en zorgden in sommige gevallen voor vervoer om hun veiligheid te garanderen. Ondanks deze inspanningen overweldigden de omvang en coördinatie van de aanvallen de rechtshandhaving.

Peter Holla uitte zijn schok op een persconferentie op vrijdag en verklaarde dat “een van de grootste inzetacties die wij als Amsterdamse politie – met landelijke steun – in een jaar hebben uitgevoerd, dit geweld niet kon voorkomen.” Hij merkte op dat de aanvallen onverwacht van aard waren, omdat ze werden uitgevoerd door kleine, mobiele groepen in plaats van grote menigten.

Politiereactie en onderzoeken

Als reactie op de aanslagen arresteerde de politie minstens 62 personen in de stad. Hoewel de meesten later werden vrijgelaten, zaten er zaterdag nog vier mensen vast, verdacht van openbare geweldpleging. Onder de arrestanten was een 26-jarige man die werd geïdentificeerd via beelden van beveiligingscamera’s en video’s op sociale media.

“We zijn bezig met het uiteenzetten van de feiten en het onderzoeken van antisemitische motieven”, aldus chef Holla. De politie is een breed onderzoek gestart en heeft het publiek opgeroepen om aanvullende beelden of informatie te verstrekken die kunnen helpen bij het identificeren van de daders.

Amsterdam bleef het hele weekend onder een noodbevel. Het bevel mobiliseerde extra politieagenten en gaf hen de bevoegdheid om personen aan te houden en te fouilleren. Het verbood ook demonstraties en verbood het dragen van gezichtsmaskers of andere gezichtsbedekkingen. De beveiliging werd aangescherpt bij Joodse instellingen, synagogen en gemeenschapscentra in de stad.

David van Weel, de Nederlandse minister van Justitie en Veiligheid, erkende dat de politie verrast was door de aanslagen. “Tot ieders verbazing was er een soort klopjacht op individuele supporters die zich door de stad bewogen,” zei hij vrijdagavond tijdens een talkshow. Hij gaf opdracht tot een onderzoek naar de vraag of er waarschuwingen waren van de Israëlische inlichtingendienst vóór de wedstrijd, zoals sommige berichten suggereerden.

Rol van sociale media

Autoriteiten wezen erop dat sociale mediaplatforms, met name Telegram, een belangrijke rol speelden bij het coördineren van de aanvallen. Burgemeester Halsema benadrukte dat de autoriteiten een “snelle verspreiding via Telegram-groepen” hadden waargenomen, waar individuen plannen bespraken om Israëlische fans als doelwit te nemen.

Telegramgroepen waarin mensen het over de jacht op Joden hadden – zo schokkend en zo verwerpelijk

“Telegramgroepen waarin mensen het over de jacht op Joden hadden – zo schokkend en zo verwerpelijk”, vertelde ze verslaggevers. Het gebruik van gecodeerde berichtenapps maakte het voor wetshandhaving moeilijk om deze communicatie in realtime te monitoren en te onderscheppen.

Haatdragende uitlatingen en ophitsingen hebben zich vaak verspreid op Telegram, dat in verband is gebracht met het organiseren van recente rellen in Groot-Brittannië en brandstichtingen in migrantenopvangcentra in Ierland. Ondanks eerdere uitspraken van Telegram over het verbeteren van moderatie en functies om dergelijke activiteiten in te dammen, blijft het platform een ​​kanaal voor het coördineren van illegale acties.

De politie onderzoekt nu gegevens van sociale media en versleutelde berichtenapps als onderdeel van hun onderzoek. Ze werken ook samen met internationale instanties om de oorsprong van de berichten te achterhalen en de verantwoordelijken voor de opruiing te identificeren.

Reactie van de Israëlische regering

De Israëlische regering reageerde snel op de gebeurtenissen in Amsterdam. Bezorgd over de veiligheid van haar burgers, gaf de Israëlische ambassade in Nederland waarschuwingen uit waarin Israëlische burgers werd geadviseerd om binnen te blijven en openbare ruimtes te vermijden. Fans werden aangespoord om geen Israëlische of Joodse symbolen te tonen die hen zouden kunnen identificeren.

El Al, de nationale luchtvaartmaatschappij van Israël, regelde vluchten om burgers terug te brengen naar Israël. Dit was een ongebruikelijke zet, aangezien El Al normaal gesproken niet op de sabbat vliegt. De luchtvaartmaatschappij stuurde specifiek vliegtuigen om Israëlische burgers en voetbalfans te vervoeren die direct naar huis wilden vanwege veiligheidsoverwegingen.

Premier Benjamin Netanyahu sprak met zijn Nederlandse ambtgenoot Dick Schoof en benadrukte het belang van het waarborgen van de veiligheid van Israëliërs in Nederland, inclusief degenen die gewond zijn geraakt bij de ongeregeldheden. “Premier Netanyahu zei dat hij de geplande antisemitische aanval op Israëlische burgers met de grootste ernst beschouwt en verzocht om meer veiligheid voor de Nederlandse Joodse gemeenschap”, aldus een verklaring van Netanyahu’s kantoor.

Gideon Sa’ar, de nieuw benoemde minister van Buitenlandse Zaken van Israël, reisde naar Nederland om de situatie met eigen ogen te bespreken. Hij sprak met Nederlandse functionarissen, waaronder premier Schoof, minister van Justitie van Weel en Geert Wilders, de leider van de grootste partij in het Nederlandse parlement.

Politieke gevolgen en reacties

De aanslagen hebben een politiek debat in Nederland aangewakkerd, waarbij verdeeldheid over immigratie, integratie en de opkomst van extremistische ideologieën aan het licht is gekomen. Wilders, bekend om zijn anti-islamitische retoriek, veroordeelde het geweld en gebruikte de botsingen om kritiek te leveren op wat hij de ‘radicale islam’ noemt, waarbij hij opruiende taal gebruikte.

Ik schaam me dat dit in Nederland kan gebeuren

“Ik schaam me dat dit in Nederland kan gebeuren”, schreef Wilders op sociale media. Hij eiste dat “criminele moslims” gedeporteerd zouden worden en bekritiseerde de overheid omdat die niet genoeg deed om Israëlische fans en de Joodse gemeenschap te beschermen.

Aan de andere kant van het politieke spectrum beschuldigde Stephan van Baarle, de leider van DENK, een politieke partij die zich richt op het beschermen van diversiteit en de belangen van immigranten, de autoriteiten ervan dat ze provocaties van Israëlische fans niet konden voorkomen. “Waar was de politie toen Maccabi-boeven genocidale en racistische slogans scandeerden over Gaza?” vroeg hij zich af in een video die op de website van de partij werd geplaatst.

De gebeurtenissen hebben ook reacties opgeroepen van andere Europese leiders. Koning Willem-Alexander van Nederland sprak met de Israëlische president Isaac Herzog. “Onze geschiedenis heeft ons geleerd hoe intimidatie van kwaad tot erger gaat, met afschuwelijke gevolgen,” zei de koning in een verklaring, verwijzend naar de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust.

Isaac Herzog uitte diepe bezorgdheid over de aanvallen. “De beelden en video’s van het geweld zijn van het soort waarvan we hoopten dat we het nooit meer zouden zien,” zei hij, reflecterend op de geschiedenis van antisemitisme in Europa.

Internationale en organisatorische reacties

Het geweld heeft geleid tot reacties van internationale organisaties en bestuursorganen. UEFA, de Europese voetbalbond, veroordeelde de incidenten in krachtige bewoordingen. “UEFA veroordeelt met klem de incidenten en gewelddadige handelingen die gisteravond in de stad Amsterdam plaatsvonden voor en na de UEFA Europa League-wedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv”, aldus een verklaring. “We vertrouwen erop dat de relevante autoriteiten zoveel mogelijk van de verantwoordelijken voor dergelijke acties zullen identificeren en aanklagen.”

Ajax, de Nederlandse club die bij de wedstrijd betrokken was, uitte ook zijn afschuw over de gebeurtenissen. De club verklaarde de aanvallen op Maccabi Tel Aviv-supporters “sterk” te veroordelen en benadrukte dat voetbal een verbindende kracht moet zijn in plaats van een bron van verdeeldheid.

El Al’s besluit om vluchten op de sabbat uit te voeren onderstreept de ernst waarmee de Israëlische autoriteiten de situatie bekijken. De luchtvaartmaatschappij werkte samen met het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken en het ministerie van Cultuur en Sport om de veilige terugkeer van fans te vergemakkelijken.

Onderzoek en vooruitgang

De Amsterdamse politie voert een uitgebreid onderzoek uit naar de aanslagen. Ze analyseren beelden van beveiligingscamera’s, berichten op sociale media en ander beschikbaar bewijs om de betrokkenen te identificeren. Autoriteiten hebben getuigen opgeroepen om zich met informatie te melden.

Van Weel heeft een onderzoek bevolen naar de paraatheid van de politie en of de mechanismen voor het delen van inlichtingen niet voldoende waarschuwingen gaven. Het Nederlandse antiterrorismeagentschap stelde echter dat het voorafgaand aan de wedstrijd geen verhoogde of specifieke dreigingen had waargenomen en dat het nationale dreigingsniveau niet was gewijzigd.

Het onderzoek richt zich ook op de rol van extremistische groepen en of georganiseerde netwerken de aanvallen coördineerden. Gezien de internationale dimensies van het conflict in Gaza, wordt de mogelijkheid van buitenlandse invloed of betrokkenheid onderzocht.

Implicaties voor toekomstige wedstrijden

Het geweld in Amsterdam roept zorgen op over de veiligheid van toekomstige internationale wedstrijden met Israëlische teams. De volgende Europa League-uitwedstrijd van Maccabi Tel Aviv tegen de Turkse club Beşiktaş zal niet in Istanbul worden gespeeld, na een besluit van de Turkse autoriteiten. UEFA bevestigde dat de wedstrijd op een nog te bepalen neutraal terrein zal worden gehouden.

UEFA en FIFA, de voetbalbestuursorganen in Europa en wereldwijd, staan ​​voor uitdagingen bij het beheren van politieke spanningen die overslaan naar de sport. Pro-Palestijnse protesten en politieke boodschappen bij wedstrijden zijn toegenomen, wat discussies op gang brengt over hoe regelgeving gehandhaafd moet worden die “provocerende boodschappen van politieke, ideologische, religieuze of aanstootgevende aard” verbiedt.

In Frankrijk bevestigde het ministerie van Binnenlandse Zaken dat de komende Nations League-wedstrijd tussen Frankrijk en Israël door zou gaan zoals gepland, ondanks zorgen over de veiligheid. Minister van Binnenlandse Zaken Bruno Retailleau verklaarde: “Frankrijk geeft niet op, want dat zou neerkomen op opgeven in het aangezicht van dreigingen van geweld en antisemitisme.”

Een stad reflecteert op geweld

Amsterdam, een stad die bekendstaat om zijn culturele diversiteit en geschiedenis van tolerantie, worstelt met de nasleep van de aanslagen. Burgemeester Halsema uitte diepe bezorgdheid over de antisemitische motieven achter het geweld. “De haatdragende, antisemitische relschoppers en criminelen intimideerden en sloegen Israëlische bezoekers die te gast waren in onze stad,” zei ze.

De gebeurtenissen hebben geleid tot een bredere reflectie op maatschappelijke verdeeldheid en de opkomst van extremistische ideologieën. De historische band van Amsterdam met de Joodse cultuur en de tragische gebeurtenissen van de Tweede Wereldoorlog voegen een aangrijpende context toe aan de huidige situatie.

Gemeenschapsleiders en organisaties roepen op tot dialoog en inspanningen om de kloof te overbruggen. Er is een erkenning dat de stad onderliggende spanningen moet aanpakken om toekomstige incidenten te voorkomen.

De aanslagen benadrukken bovendien de uitdagingen waarmee Europese steden worden geconfronteerd bij het vinden van een evenwicht tussen vrijheid van meningsuiting, openbare veiligheid en het voorkomen van haatmisdrijven, vooral in de context van internationale conflicten die ook lokaal hun weerslag hebben.