In januari 1933 werd nazi Adolf Hitler benoemd tot bondskanselier van Duitsland. De verschrikkingen die de nazi’s in de daaropvolgende 12 jaar ontketenden, maakten hun beweging wereldwijd synoniem met de meest onuitsprekelijke brutaliteit en verdorvenheid. Hitlers contrarevolutionaire dictatuur verpletterde alle oppositie met massale opsluiting, massadeportatie en uiteindelijk massamoord, inclusief hele bevolkingsgroepen van Joden, Roma en andere minderheden. De mislukte deportaties -veroveringsoorlog reduceerde Europa tot ruïnes en liet permanente littekens achter op de menselijke cultuur en beschaving als geheel.
Het pseudo-juridische kader waaronder deze misdaden werden uitgevoerd was de zogenaamde ‘uitzonderingstoestand’ ( Ausnahmezustand) , een concept dat in de jaren twintig werd geïntroduceerd door advocaat en lid van de nazipartij Carl Schmitt (1888-1985).
Schmitt, een reactionaire jurist met een bevoorrechte katholieke achtergrond, reageerde na de Eerste Wereldoorlog vijandig op de liberale en constitutionele hervormingen van het Weimartijdperk. Hij uitte zich in een diepe haat jegens het protestantisme, het ‘kosmopolitisme’ en vooral alles wat hij associeerde met de Joodse cultuur.
Volgens Schmitts theorie van de “uitzonderingstoestand” houden democratische en parlementaire normen op te functioneren in de “uitzonderlijke” situatie van een nationale noodsituatie. In zo’n noodsituatie hangt het voortbestaan van de rechtsorde niet af van een norm, maar van de beslissingen van de uitvoerende macht, die, zo schreef Schmitt, “degene is die beslist over de uitzonderingstoestand.”
Na de Rijksdagbrand in februari 1933, die door de nazi’s werd gebruikt om anticommunistische hysterie aan te wakkeren, vaardigde president Paul von Hindenburg het Rijksdagbranddecreet uit, waarmee hij de fundamentele democratische rechten opschortte. Een maand later nam het Duitse parlement aan wat nu bekendstaat als de Machtigingswet, met de juridische hulp van Schmitt, die Hitlers bevoegdheden om eenzijdig te handelen zonder constitutionele beperkingen codificeerde.
De bouw van het concentratiekamp Dachau begon dezelfde maand. Onder het nieuwe kader werd de Communistische Partij (KPD) verboden, werden haar gekozen vertegenwoordigers allemaal gevangengezet en ontketenden de nazi’s een meedogenloze repressie tegen alle socialistische en arbeidersklasse-oppositie.
Omdat Hitler zogenaamd de uitdrukking was van de “wil van het volk” en de “wil van de natie” met een mandaat om het land te redden van een noodsituatie, beweerde Schmitt dat de wet zelf niets meer is dan “het plan en de wil van de leider.” Dit concept werd bekend als het “leidersprincipe” ( Führerprinzip ).
In de Nacht van de Lange Messen eind juni 1934 organiseerde Hitler een zuivering van politieke tegenstanders binnen en buiten de nazibeweging. Honderden hooggeplaatste politieke leiders werden vermoord zonder aanklacht, bewijs of proces. Schmitt vierde de moorden in een artikel uit augustus 1934 waarin hij beweerde dat Hitler de “hoogste rechter” was die “de wet verdedigt tegen het meest fatale misbruik als hij op een moment van gevaar onmiddellijke gerechtigheid creëert.”
Zoals de nazi’s zelf aantoonden, konden de onbepaalde “uitzonderingstoestand” en het “leidersprincipe” worden gebruikt om absoluut alles te rechtvaardigen. Tijdens de processen van Neurenberg aan het einde van de oorlog beschuldigde rechter Robert Jackson van het Amerikaanse Hooggerechtshof de nazileiders ervan “verrast te zijn dat er zoiets als wet bestaat … Hun programma negeerde en trotseerde alle wetten.”
Tachtig jaar later worden Schmitts sinistere theorieën nieuw leven ingeblazen in de vorm van een reeks persoonlijke decreten die de Amerikaanse president Donald Trump uitvaardigde in de eerste twee maanden van zijn presidentschap.
Onmiddellijk na zijn aantreden kondigde Trump een “nationale noodtoestand” af en maakte hij gebruik van buitengewone oorlogsbevoegdheden om de “soevereiniteit” van het land te verdedigen tegen “een invasie van de Verenigde Staten via de zuidelijke grens.” Op basis hiervan gaf hij een bevel uit waarin hij eiste dat “de Amerikaanse strijdkrachten gerichte missies moesten uitvoeren die door de president waren bevolen.”
Duizenden actieve soldaten zijn al naar de zuidelijke grens gestuurd, zogenaamd om het land te verdedigen tegen een “invasie” van ongedocumenteerde “vreemdelingen.” Trump beroept zich op dezelfde juridische argumenten die werden gebruikt om de internering van Japanse Amerikanen tijdens de Tweede Wereldoorlog te rechtvaardigen en eist dat Amerikaanse militaire bases worden omgevormd tot interneringskampen voor de miljoenen vluchtelingen en immigranten die naar verwachting zullen worden opgepakt bij gemilitariseerde aanvallen op stedelijke centra.
Op 18 februari gaf Trump een uitvoerend bevel uit waarin hij beweerde dat hij “gezaghebbende interpretaties van de wet zal leveren voor de uitvoerende macht”, een directe aanroeping van het “leidersprincipe”. Officiële kanalen van het Witte Huis zonden Trumps verklaring uit: “Hij die zijn land redt, overtreedt geen enkele wet.” Vicepresident JD Vance herhaalde: “Rechters mogen de legitieme macht van de uitvoerende macht niet controleren.”
Trumps Witte Huis-woordvoerder Karoline Leavitt verklaarde op 12 februari dat de gerechtelijke bevelen van federale rechters tegen Trump een “poging waren om de wil van het volk te dwarsbomen.” Op 5 maart, toen ze door een verslaggever werd ondervraagd over de geplande tarieven, snuifde ze: “Bent u de president? Het is niet aan u!”
Trumps bombardement op presidentiële besluiten laat zien dat het geen toeval was dat Elon Musk, die de verkiezingscampagne van de Republikeinse Partij in 2024 met 290 miljoen dollar financierde, tijdens Trumps inauguratieceremonie op 20 januari meerdere keren de Hitlergroet bracht.
Ook wij hebben jou steun nodig in 2025, gun ons een extra bakkie koffie groot of klein.
Dank je en proost?
Wij van Indignatie AI zijn je eeuwig dankbaar
Trump vertrapt de fundamentele grondwettelijke scheiding der machten – door het Congres, niet de president, de “macht van de beurs” toe te wijzen – en voert een enorme golf van ontslagen uit die erop gericht zijn een eeuw van sociale hervormingen ongedaan te maken, van milieuregulering tot pensioenzekerheid, openbaar onderwijs en volksgezondheid. Om dit doel te bereiken, heeft hij het zogenaamde “Department of Government Efficiency” uitgeroepen, onder leiding van Musk, dat nu effectief elk agentschap en departement van de overheid heeft overgenomen door hun financiën en computersystemen te kapen.
De ontvoering en verdwijning van studentenleider Mahmoud Khalil van Columbia University op 8 maart markeerde een verdere escalatie van Trumps pogingen om de grondwet omver te werpen en een politiestaat te vestigen. Khalil is een legale inwoner van de VS en is niet veroordeeld voor een misdaad die zijn deportatie aannemelijk zou rechtvaardigen. Trump publiceerde niet alleen racistische opruiing in hoofdletters op overheidskanalen gericht tegen Khalil, die Palestijns is, hij pochte ook dat er “nog veel meer zouden volgen.”
Elke aanval op fundamentele democratische normen door het Trump-regime is zorgvuldig berekend om een precedent te scheppen, en de basis te leggen voor verdere aanvallen in een eindeloze cascade. Elke keer dat er een gerechtelijk bevel tegen Trump wordt uitgevaardigd, reageert hij met nog twee flagrante schendingen van fundamentele democratische normen.
Afgelopen weekend beriep Trump zich op de Alien Enemies Act, gebaseerd op de fictieve verklaring dat de VS in ‘oorlog’ is met de Tren de Aragua-bende en de Venezolaanse regering, om de bevoegdheid te proclameren om immigranten eenzijdig te deporteren zonder enige gerechtelijke procedure.
Het Witte Huis negeerde direct een gerechtelijk bevel om geen immigranten naar El Salvador te vervoeren, waar de extreemrechtse sterke man Nayib Bukele heeft beloofd hen te huisvesten in het enorme en berucht wrede Center for Confinement of Terrorism van de overheid. Trump heeft al geopperd dat Amerikaanse burgers daar ook naartoe kunnen worden vervoerd.
In een zondag ingediend document betoogde de regering van Trump dat de deportaties “niet onderhevig zijn aan gerechtelijk toezicht” omdat ze worden uitgevoerd als onderdeel van de “oorlogsbevoegdheden” van de president.
Dit is niet zomaar een “verzet tegen de rechtbanken”; het is de “verzet tegen de Grondwet”. Als de uitvoerende macht de grondwettelijke rechten van een individu schendt, dan moeten de rechtbanken een remedie bieden, een controle op de uitvoerende macht. Als de uitvoerende macht de uitkomst negeert, wordt de Grondwet een dood stuk papier – niet alleen voor immigranten, maar voor de hele bevolking.
De haatcampagne die nu gaande is tegen transgenders is eveneens rechtstreeks uit het nazi-handboek gehaald. In mei 1933, in de nasleep van de Machtigingswet, vielen nazi-boeven de bibliotheek en archieven van het Instituut voor Seksueel Onderzoek in Berlijn aan en verbrandden ze, dat baanbrekend werk had verricht in studies over homoseksuele en transgender mensen. Deze aanval markeerde de eerste van de beruchte golf van nazi-boekverbrandingen.
In februari reisde Vance naar Europa om de leider van de Duitse neo-nazipartij Alice Weidel te promoten. In een daaropvolgend interview met Fox News verklaarde Vance: “Amerikanen beslissen wie zich bij onze nationale gemeenschap mag voegen”, een woordkeuze die ongetwijfeld bedoeld was om het concept van een “nationale gemeenschap” ( Volksgemeinschaft ) op te roepen, dat door Schmitt werd verdedigd en dat hij aanhaalde om de uitsluiting van “niet-Ariërs” van het politieke leven te rechtvaardigen. Trump herleefde de nazicampagne tegen “ontaarde kunst” en benoemde zichzelf tot voorzitter van het Kennedy Center in Washington DC en voerde een zuivering van het bestuur uit.
Net zoals het geval was in Duitsland in de jaren 30, is de poging om een dictatuur in Amerika te vestigen vandaag de dag een sociaal product van het kapitalisme. De voortdurende massamoord op de bevolking van Gaza bewijst dat de krachten die nu de controle hebben over de Amerikaanse staat in staat zijn tot wreedheden die de nazi’s en erger evenaren.
Maar in tegenstelling tot Hitler in 1933 geniet Trump niet de steun van een massale fascistische beweging. Integendeel, de poging die nu gaande is om een dictatuur op te leggen zal onvermijdelijk botsen met krachtige democratische tradities in de VS, geworteld in de Amerikaanse Revolutie, de Burgeroorlog om de slavernij af te schaffen, de burgerrechtenbeweging die Jim Crow vernietigde en bovenal in de krachtige geschiedenis van strijd door de Amerikaanse arbeidersklasse, die bestaat uit immigranten van over de hele wereld.
De poging om een dictatuur op te leggen is het hoogtepunt van een langdurig historisch proces dat de instemming van de Democraten met de diefstal van de verkiezingen van 2000 omvatte, de bewering van dictatoriale oorlogsmachten onder de “oorlog tegen terreur” en de normalisering van marteling, militaire commissies, massasurveillance en moord onder opeenvolgende Democratische en Republikeinse regeringen. Dit proces versnelde onder voormalig president Joe Biden met de pogingen om populaire studentenprotesten tegen de genocide in Gaza te criminaliseren.
Trumps “Operatie Dictatuur” geeft uitdrukking aan de belangen van de kapitalistische oligarchie, die vastbesloten is het politieke kader van de Amerikaanse regering in overeenstemming te brengen met de effectieve dictatuur die zij al geniet over het sociale en economische leven.
De belangen van deze oligarchie worden weerspiegeld in het gedrag van beide Amerikaanse politieke partijen, zoals blijkt uit de stemming van de belangrijkste leiders van de Democratische Partij op vrijdag om alle richtlijnen voor uitgaven van het Congres te schrappen. Daarmee kregen Musk en Trump feitelijk groen licht om hun activiteiten te intensiveren.
De massabeweging die nodig is om deze operatie te stoppen en terug te draaien, moet bovenal de belangen van de arbeidersklasse over alle grenzen heen tot uitdrukking brengen en alle progressieve elementen in de samenleving achter zich aanvoeren in een strijd om de fascistische dreiging bij de bron uit te schakelen: het kapitalistische systeem.
