In februari 1984 maakte Pierre Elliott Trudeau een legendarische wandeling in de bittere kou van Ottawa: daar besloot hij dat hij alles had bereikt wat hij kon en kondigde hij zijn ontslag aan. ‘Een wandeling maken in de sneeuw’ is sindsdien in Canada een uitdrukking geworden die het plechtige contemplatieve proces aanduidt waardoor een leider beseft dat zijn tijd om is. Zijn zoon Justin, die zojuist zijn ontslag heeft aangekondigd na negen jaar aan de macht te zijn geweest, heeft niet zozeer een wandeling door de sneeuw gemaakt, maar werd er schoppend en jammerend doorheen gesleept door zijn eigen parlementsleden. Ze waren eindelijk opgestaan na maanden van dalende opiniepeilingen, één regionale caucus na de andere waarin ze hun wens kenbaar maakten om hem te zien gaan.
Maar hoe heeft zo’n figuur – wiens ultieme middelmatigheid blootgelegd is – zo ver kunnen komen? En hoe kwam hij ertoe een heel decennium in de geschiedenis van het land te definiëren? Justin Trudeau was altijd Canada’s geweest Dauphin“de Prins” – het is inderdaad de titel van een populaire biografie. Maar nog een titel uit de oude regime illustreert beter wat hij werkelijk was: “de Zonnekoning”, die regeerde door middel van spektakel, kunstgrepen en beroemdheden, en die door deze middelen in staat was de verschrikkelijk toenemende tegenstellingen te verdoezelen, niet alleen van de Canadese Liberale Partij, maar ook van het liberalisme zelf.
De ooit hegemonisch De ideologie van het Westen was in de woorden van de oudere Trudeau “geen programma… maar een benadering van de politiek”, en vond misschien wel haar meest volledige uitdrukking in het Canada van zijn zoon. Na 2016 vernederd in de VS en Europa, leek het liberalisme, althans voor een tijdje, niet alleen te leven, maar ook te bloeien in het noorden. Dit was voor het transatlantische establishment een noodzakelijke illusie: Canada als hun “Spiegelzaal”, een troost en geruststelling dat hun geloofsovertuiging nog steeds een kans had in een vijandige wereld die zich tegen hen keerde. Maar net als bij de Bourbons en hun vergulde pracht raakte Trudeau in zijn ban, en de Canadezen betaalden de prijs. Het verhaal van zijn regering is dus dat van de botsing tussen uiterlijk en substantie – en mythen, hoe verheven en bedwelmend ook, kunnen de werkelijkheid nooit onderdrukken.
